Sinh học lớp 9

Hướng dẫn Trả lời câu hỏi 1 2 3 4 Bài 41 trang 121 sgk Sinh học 9

Hướng dẫn Trả lời câu hỏi Bài 41. Môi trường và các nhân tố sinh thái, sách giáo khoa sinh học lớp 9. Nội dung bài Hướng dẫn Trả lời câu hỏi 1 2 3 4 Bài 41 trang 121 sgk Sinh học 9 bao gồm đầy đủ lý thuyết, các khái niệm, phương pháp giải, công thức, chuyên đề sinh học, … có trong SGK để giúp các em học tốt môn sinh học lớp 9.

Lý thuyết

I – Môi trường sống của sinh vật

Môi trường là nơi sinh sống của sinh vật, bao sồm tất cả những gì bao quanh chúng. Có bốn loại môi trường chủ yếu, đó là môi trường nước, môi trường trong đất, môi trường trên mặt đất – không khí (môi trường trên cạn) và môi trường sinh vật (hình 41.1).

Cơ thế sinh vật cũng được coi là môi trường sống khi chúng là nơi ở, nơi lấy thức ăn, nước uống của các sinh vật khác. Ví dụ: cây xanh là môi trường sống của vi sinh vật và nấm kí sinh; ruột người là môi trường sống của các loài giun, sán,…

II – Các nhân tố sinh thái của môi trường

Nhân tố sinh thái là những yếu tố của môi trường tác động tới sinh vật. Tùy theo tinh chất của các nhân tố sinh thái, người ta chia chúng thành hai nhóm: nhóm nhân tố sinh thái vô sinh (không sống) và nhóm nhân tố sinh thái hữu sinh (sống). Nhóm nhân tố sinh thái hữu sinh được phân biệt thành nhóm nhân tố sinh thái con người và nhóm nhân tố sinh thái các sinh vật khác.

Nhân tố con người được tách ra thành một nhóm nhân tố sinh thái riêng vì hoạt động của con người khác với các sinh vật khác. Con người có trí tuệ nên bên cạnh việc khai thác tài nguyên thiên nhiên, con người còn góp phần to lớn cải tạo thiên nhiên.

Ảnh hưởng của các nhân tố sinh thái tới sinh vật tùy thuộc vào mức độ tác động của chúng. Ví dụ: ánh sáng mạnh hay yếu, nhiệt độ và độ ẩm cao hay thấp, ngày dài hay ngắn, mật độ cá thể nhiều hay ít… Các nhân tố sinh thái thay đổi theo từng môi trường và thời gian.

III – Giới hạn sinh thái

Giới hạn chịu đựng của cơ thể sinh vật đối với một nhân tổ sinh thái nhất định gọi là giới hạn sinh thái. Nằm ngoài giới hạn này sinh vật sẽ yếu dần và chết.

Nhân tố sinh thái vô sinh như ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm… tác động lên đời sống của sinh vật. Nhân tố sinh thái hữu sinh gồm các cơ thể sông như vi khuần, nấm. thực vật, động vật. Các cơ thê sống này có ảnh hường trực tiếp hoặc gián tiếp tới các cơ thể sông khác ở xung quanh.

Ví dụ về giới hạn nhiệt độ của cá rô phi ở Việt Nam (hình 41.2):

Trước khi đi vào phần Hướng dẫn Trả lời câu hỏi 1 2 3 4 Bài 41 trang 121 sgk Sinh học 9 chúng ta cùng hoạt động học tập, quan sát, thảo luận, trả lời các câu hỏi sau đây:

Quan sát, thảo luận

1. Trả lời câu hỏi trang 119 sgk Sinh học 9

∇ Quan sát trong tự nhiên hãy điền tiếp nội dung phù hợp vào các ô trống trong bảng 41.1

Bảng 41.1. Môi trường sống của sinh vật

STT Tên sinh vật Môi trường sống
1 Cây hoa hồng Đất – không khí
2 Cá chép Nước
3 Sán lá gan Sinh vật
4 …… ……

(* Các em điền tiếp tên các sinh vật khác)

Trả lời:

Bảng 41.1. Môi trường sống của sinh vật

STT Tên sinh vật Môi trường sống
1 Cây hoa hồng Đất – không khí
2 Cá chép Nước
3 Sán lá gan Sinh vật
4 Giun sán Sinh vật
5 Con người Đất – không khí
6 Trai Nước

∇ Hãy điền vào bảng 41.2 tên của các nhân tố sinh thái của môi trường tự nhiên lựa chọn và sắp xếp các nhân tố sinh thái theo từng nhóm

Bảng 41.2. Bảng điền các nhân tố sinh thái theo từng nhóm 

Nhân tố sinh thái vô sinh Nhân tố sinh thái hữu sinh
Nhân tố sinh thái con người Nhân tố sinh thái sinh vật khác 

Trả lời:

Bảng 41.2. Bảng điền các nhân tố sinh thái theo từng nhóm 

Nhân tố sinh thái vô sinh Nhân tố sinh thái hữu sinh
Nhân tố sinh thái con người Nhân tố sinh thái sinh vật khác
Đất Cải tạo Vi sinh vật
Nước Tưới nước Vi sinh vật
Nhiệt độ Nuôi dưỡng Nấm, sâu hại
Ánh sáng Săn bắn Động vật
Gió Nuôi dưỡng Nấm
Xác chết sinh vật. Đốt, phá, làm cháy rừng…. Thực vật

2. Trả lời câu hỏi trang 120 sgk Sinh học 9

∇ Em hãy nhận xét sự thay đổi của nhân tố sau:

– Trong một ngày (từ sáng tới tối), ánh sáng mặt trời chiếu trên đất thay đổi như thế nào?

– Ở nước ta, độ dài ngày vào mùa hè và mùa đông có gì khác nhau?

– Sự thay đổi nhiệt độ trong một năm diễn ra như thế nào?

Trả lời:

– Trong một ngày (từ sáng tới tối), cường độ ánh sáng mặt trời chiếu trên đất tăng dần sáng tới trưa và giảm dần vào chiều cho đến tối.

– Ở nước ta, mùa hè ngày dài đêm ngắn và mùa đông ngày ngắn đêm dài.

– Sự thay đổi nhiệt độ trong một năm: Mùa hè nhiệt độ cao, mùa thu mát mẻ, mùa đông nhiệt độ thấp, mùa xuân ấm áp.

Sau đây là phần Hướng dẫn Trả lời câu hỏi 1 2 3 4 Bài 41 trang 121 sgk Sinh học 9. Nội dung chi tiết câu trả lời từng câu hỏi và bài tập các bạn xem dưới đây:

Câu hỏi và bài tập

1. Trả lời câu hỏi 1 Bài 41 trang 121 sgk Sinh học 9

Chuột sống trong rừng mưa nhiệt đới có thể chịu ảnh hưởng của các nhân tố sinh thái sau: mức độ ngập nước, kiến, độ dốc của đất, nhiệt độ không khí, ánh sáng, độ ẩm không khí, rắn hổ mang, áp suất không khí, cây gỗ, gỗ mục, gió thổi, cây cỏ, thảm lá khô, sâu ăn lá cây, độ tơi xốp của đất, lượng mưa. Hãy sắp xếp các nhân tố đó vào từng nhóm nhân tố sinh thái.

Trả lời:

Có hai nhóm nhân tố sinh thái chính:

– Nhóm nhân tố sinh thái hữu sinh (sống): kiến, rắn hổ mang, cây gỗ, cây cỏ, sâu ăn lá cây.

– Nhóm nhân tố sinh thái vô sinh (không sống): mức độ ngập nước, độ dốc của đất, nhiệt độ không khí, ánh sáng, độ ẩm không khí, áp suất không khí, gỗ mục, gió thổi, thảm lá khô, độ tơi xốp của đất, lượng mưa.

2. Trả lời câu hỏi 2 Bài 41 trang 121 sgk Sinh học 9

Quan sát lớp học và điền thêm những nhân tố sinh thái tác động đến việc học tập và sức khỏe của học sinh trong bảng 41.3

Bảng 41.3: Bảng điền các nhân tố sinh thái trong lớp học

STT Nhân tố sinh thái Mức tác động
1 Ánh sáng Đủ ánh sáng để đọc sách
2 …… ……

Trả lời:

Bảng 41.3: Bảng điền các nhân tố sinh thái trong lớp học

STT Nhân tố sinh thái Mức tác động
1 Ánh sáng Đủ ánh sáng để đọc sách
2 Nhiệt độ Đảm bảo đủ ấm về mùa đông, mát về mùa hè
3 Nồng độ ôxi Đảm bảo cung cấp đầy đủ ôxi cho học tập hiệu quả
4 Độ cao của bàn ghế Đảm bảo phù hợp với lứa tuổi
5 Giáo viên giảng bài Tác động tới học sinh, lắng nghe thầy cô giảng bài.
6 Bạn học ngồi cạnh nói chuyện trong giờ học Nói chuyện trong giờ, không tập trung nghe giảng

3. Trả lời câu hỏi 3 Bài 41 trang 121 sgk Sinh học 9

Khi ta đem một cây phong lan từ trong rừng rậm về trồng ở vườn nhà, những nhân tố sinh thái của môi trường tác động lên cây phong lan đó có thể thay đổi như thế nào?

Trả lời:

Cây phong lan sống trong rừng rậm thường ở dưới tán rừng nên ánh sáng chiếu thường yếu (rừng thường có nhiều tầng cây), khi chuyển về vườn nhà cây cối mọc thưa hơn nên ánh sáng chiếu vào cây phong lan mạnh, độ ẩm trong rừng cao hơn trong vườn, nhiệt độ trong rừng ổn định hơn ở ngoài rừng…

4. Trả lời câu hỏi 4 Bài 41 trang 121 sgk Sinh học 9

Hãy vẽ sơ đồ mô tả giới hạn sinh thái của:

– Loài vi khuẩn suối nước nóng có giới hạn nhiệt độ từ 0°C đến 90°C, trong đó điểm cực thuận là 55°C.

– Loài xương rồng sa mạc có giới hạn nhiệt độ từ 0°C đến 56°C, trong đó điểm cực thuận là 32°C.

Trả lời:

Loài vi khuẩn suối nước nóng có giới hạn nhiệt độ từ 00C đến 90°C, trong đó điểm cực thuận là 55°C.

Loài xương rồng sa mạc có giới hạn nhiệt độ từ 0°C đến 56°C, trong đó điểm cực thuận là 32°C.

Bài trước:

Bài tiếp theo:

Xem thêm:

Trên đây là phần Hướng dẫn Trả lời câu hỏi 1 2 3 4 Bài 41 trang 121 sgk Sinh học 9 đầy đủ và ngắn gọn nhất. Chúc các bạn làm bài môn Sinh học lớp 9 thật tốt!

“Bài tập nào khó đã có giaibaisgk.com“