Nội Dung
I – Thế nào là phép liệt kê?
Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng tình cảm.
1. Trả lời câu hỏi 1 trang 104 sgk Ngữ văn 7 tập 2
Cấu tạo và ý nghĩa của các bộ phận trong câu (in đậm) dưới đây có gì giống nhau?
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bét yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt. […] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm […].
(Phạm Duy Tốn)
Trả lời:
– Cấu tạo của các bộ phận in đậm: có mô hình cú pháp tương tự nhau.
– Ý nghĩa của các bộ phận in đậm: cùng miêu tả những sự vật xa xỉ, đắt tiền.
2. Trả lời câu hỏi 2 trang 104 sgk Ngữ văn 7 tập 2
Việc tác giả nêu ra hàng loạt sự việc tương tự bằng những kết cấu tương tự như trên có tác dụng gì?
Trả lời:
Việc tác giả nêu ra hàng loạt sự việc tương tự bằng những kết cấu tương tự như trên có tác dụng: nhấn mạnh thói hưởng lạc, ích kỉ và thói vô trách nhiệm của tên quan huyện.
II – Các kiểu liệt kê
– Xét về cấu tạo, có thể phân biệt kiểu liệt kê theo từng cặp với kiểu liệt kê không theo từng cặp.
– Xét về ý nghĩa có thể phân biệt kiểu liệt kê tăng tiến với liệt kê không tăng tiến.
1. Trả lời câu hỏi 1 trang 105 sgk Ngữ văn 7 tập 2
Xét về cấu tạo, các phép liệt kê dưới đây có gì khác nhau?
a) Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập.
b) Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.
(Hồ Chí Minh)
Trả lời:
Xét về cấu tạo, các phép liệt kê có khác nhau:
a) Liệt kê theo trình tự sự việc, không theo từng cặp.
b) Liệt kê theo từng cặp có quan hệ đi đôi trong nhận thức.
2. Trả lời câu hỏi 2 trang 105 sgk Ngữ văn 7 tập 2
Thử đảo thứ tự các bộ phận trong những phép liệt kê dưới đây rồi rút ra kết luận: Xét về ý nghĩa, các phép liệt kê ấy có gì khác nhau?
a) Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng.
(Thép Mới)
b) Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của cả dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia.
(Phạm Văn Đồng)
Trả lời:
a) Có thể thay đổi trật tự các bộ phận liệt kê: nứa, trúc, tre, mai, vầu mà ý nghĩa không thay đổi. Nếu đảo thứ tự của “tre, nứa, trúc, mai, vầu” thì các loài nhà tre từ xa lạ đến gần gũi thân thuộc. Nếu giữ nguyên thì nòi giống nhà tre sẽ được người đọc cảm nhận từ những cây quen thuộc đến những cây chưa quen biết nhiều, còn xa lạ.
b) Câu này không thay trật tự được vì các bộ phận liệt kê có sự tăng tiến về ý nghĩa.
3. Trả lời câu hỏi 3 trang 105 sgk Ngữ văn 7 tập 2
Từ việc giải bài tập trên, hãy trình bày kết quả phân loại phép liệt kê bằng sơ đồ hoặc bảng phân loại.
Trả lời:
– Phân loại phép liệt kê theo bảng phân loại:
| Phép liệt kê | |||
| Theo cấu tạo | Theo ý nghĩa | ||
| Liệt kê theo cặp | Liệt kê không theo cặp | Liệt kê thăng tiến | Liệt kê không thăng tiến |
– Phân loại phép liệt kê theo sơ đồ:
III – Luyện tập
1. Trả lời câu hỏi 1 trang 106 sgk Ngữ văn 7 tập 2
Trong bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta, để chứng minh cho luận điểm “Yêu nước là một truyền thống quý báu của ta”, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sử dụng phép liệt ke nêu ra nhiều dẫn chứng sinh động, giàu sức thuyết phục. Hãy chỉ ra những phép liệt kê ấy.
Trả lời:
Trong bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ba lần dùng phép liệt kê để diễn tả đầy đủ, sâu sắc:
– Sức mạnh của tinh thần yêu nước: Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước.
– Lòng tự hào về những trang sử vẻ vang qua tấm gương của các vị anh hùng dân tộc: Chúng ta có quyền tự hào vì những trang sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung,….
– Sự đồng tâm nhất trí của mọi tầng lớp nhân dân Việt Nam đứng lên đánh Pháp: Từ các cụ già… đến các cháu nhi đồng, từ những kiều bào… đến những đồng bào…, từ nhân dân miền ngược đến miền xuôi… Từ những chiến sĩ… đến những công chức… từ những phụ nữ… đến các bà mẹ. Từ những nam nữ công nhân và nông dân… đến những đồng bào điền chủ…
2. Trả lời câu hỏi 2 trang 106 sgk Ngữ văn 7 tập 2
Tìm phép liệt kê trong các đọa trích sau đây:
a) Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông Va-ren được thấy hiển hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương, dưới lòng đưởng, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu li xe kéo tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập. Thật là lộn xộn! Thật là nhốn nháo!
(Nguyễn Ái Quốc)
b) Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng
Em đã sống lại rồi, em đã sống!
Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
Không giết được em, người con gái anh hùng!
(Tố Hữu)
Trả lời:
a) Trong đoạn này lác giả dùng hai lần phép liệt kê.
– Lần 1: Dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm.
– Lần 2:
+ Những cu li xe kéo tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mật đường nóng bỏng.
+ Những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm.
+ Những xâu lạp xưởng lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm.
+ Cái rốn của một chú khách trưng ra giữa trời.
+ Một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập.
b) Đoạn thơ của Tố Hữu có sử dụng một lần phép liệt kê:
Dòng thơ 3: Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung.
3. Trả lời câu hỏi 3 trang 106 sgk Ngữ văn 7 tập 2
Hãy đặt câu có sử dụng phép liệt kê để:
a) Tả một số hoạt động trên sân trường em trong giờ ra chơi.
b) Trình bày nội dung truyện ngắn Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu mà em vừa học.
c) Nói lên những cảm xúc của em về hình tượng nhà cách mạng Phan Bội Châu trong truyện ngắn Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu.
Trả lời:
a) Trên sân trường, các bạn đang chơi nhảy dây, đá cầu, kéo co, đuổi bắt… rất vui vẻ.
Hoặc:
Các trò chơi náo nhiệt làm ồn ã khoảng sân rộng : nhảy dây, đá cầu, đánh chuyền, …
Hoặc:
Giờ ra chơi chúng em tụ tập chơi kéo co, chơi nhảy dây, chơi đá cầu, chơi bịt mắt bắt dê,…
Hoặc:
Tiếng chuông báo hết tiết thứ hai vừa reo lên thì ở các cổng lớp túa ra sân trường những đàn ong vỡ lổ. Nơi này tụm năm tụm ba những bạn gái nhảy dây, nơi kia những bạn trai đang thi nhau sút phạt vào gôn nơi giới hạn của hai hòn gạch, và đằng xa có một cuộc bịt mắt bắt dê thật huyên náo…
b) Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu đã vạch trần bản chất xấu xa, đê tiện, hèn hạ của Va-ren; khắc họa hình ảnh người chiến sĩ cách mạng Phan Bội Châu trong chốn ngục tù với tư thế ung dung, bình thản, luôn im lặng.
Hoặc:
Truyện ngắn “Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu” là tiếng cười với bọn thực dân Pháp phản động ở Đông Dương. Một bên gian trá, lố bịch, nham hiểm. Bên kia kiên cường, bất khuất, dân tộc, anh hùng.
Hoặc:
Va-ren nói sẽ đem đến tự do cho Phan Bội Châu và tay nâng cái gông trên cổ Phan; hắn yêu cầu Phan phải trung thành và bán rẻ mình làm tay sai cho nước Pháp; hắn bày tỏ sự tôn trọng Phan muốn cùng Phan hợp tác để mị dân Việt Nam; hắn yêu cầu cụ bỏ ý nghĩ phục thù để cộng tác với người Pháp….. Hàng loạt những lời nói của Va-ren bị cái im lặng của cụ Phan khinh bỉ. Đó là những trò lố bịch đáng kinh tởm.
c) Qua truyện ngắn “Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu”, chúng ta thấy Phan Bội Châu là một người thật hiên ngang, bất khuất.
Hoặc:
Phan Bội Châu là nhà cách mạng vĩ đại, một trái tim yêu nước, bậc anh hùng, vị thiên sứ, đấng xả thân vì độc lập.
Hoặc:
Hình tượng nhà cách mạng Phan Bội Châu trong truyện ngắn Những trò lố hay Va-ren và Phan Bội Châu của Nguyễn Ái Quốc đã hiện lên là một nhà cách mạng vĩ đại; một trái tim yêu nước nồng nàn; một đấng thiên sứ xả thân cho độc lập, tự do của dân tộc; một con người dùng sự im lặng để khỉnh bỉ những lời ngon ngọt từ một tên phản hội nay đã là toàn quyền Va-ren.
Bài trước:
Bài tiếp theo:
Xem thêm:
- Các bài soạn Ngữ văn 7 khác
- Để học tốt môn Toán lớp 7
- Để học tốt môn Vật lí lớp 7
- Để học tốt môn Sinh học lớp 7
- Để học tốt môn Lịch sử lớp 7
- Để học tốt môn Địa lí lớp 7
- Để học tốt môn Tiếng Anh lớp 7
- Để học tốt môn Tiếng Anh lớp 7 thí điểm
- Để học tốt môn Tin học lớp 7
- Để học tốt môn GDCD lớp 7
Trên đây là bài Hướng dẫn Soạn bài Liệt kê sgk Ngữ văn 7 tập 2 đầy đủ và ngắn gọn nhất. Chúc các bạn làm bài Ngữ văn tốt!
“Bài tập nào khó đã có giaibaisgk.com“