Soạn bài Tính chuẩn xác hấp dẫn của văn bản thuyết minh sgk Ngữ văn 10 tập 2

Nội dung bài Soạn bài Tính chuẩn xác hấp dẫn của văn bản thuyết minh sgk Ngữ văn 10 tập 2 bao gồm đầy đủ bài soạn, tóm tắt, miêu tả, phân tích, cảm nhận, thuyết minh, nghị luận,… đầy đủ các bài văn lớp 10 hay nhất, giúp các em học tốt môn Ngữ văn và ôn thi THPT Quốc gia.


I – TÍNH CHUẨN XÁC TRONG VĂN BẢN THUYẾT MINH

1. Câu 1 trang 24 Ngữ văn 10 tập 2

Tính chuẩn xác và một số biện pháp đảm bảo tính chuẩn xác của văn bản thuyết minh

– Văn bản thuyết minh là văn bản nhằm giới thiệu, trình bày chính xác, khách quan về cấu tạo, tính chất, quan hệ, giá trị của một sự việc, hiện tượng một vấn đề thuộc tự nhiên, xã hội, con người.

– Cần chú ý tới các điểm sau:

+ Tìm hiểu thấu đáo trước khi viết.

+ Thu thập đầy đủ tài liệu về vấn đề cần thuyết minh.

+ Chú ý đến thời điểm xuất bản của tài liệu để có thể cập nhật những thống tin mới và những thay đổi (nếu có).


2. Câu 2 trang 24 Ngữ văn 10 tập 2

Luyện tập

Trả lời các câu hỏi sau đây để kiểm tra tính chuẩn xác của văn bản thuyết minh:

a) Trong một bài thuyết minh về chương trình học, có người viết: “Ở lớp 10 Trung học phổ thông, học sinh chỉ được học văn học dân gian (ca dao, tục ngữ, câu đố). Viết như thế có chuẩn xác không? Vì sao?

b) Trong câu sau có điểm nào chưa chuẩn xác:

Gọi “Đại cáo bình Ngô” là áng thiên cổ hùng văn vì đó là bài văn hùng tráng đã được viết ra từ nghìn năm trước.

c) Có nên sử dụng văn bản dưới đây để thuyết minh về nhà thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm không? Nếu không thì vì lí do gì?

Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491-1585) là một trong những ông trạng nổi tiếng nhất của khoa cử Việt Nam. Ông là người làng Trung Am, huyện Vĩnh Lại, tỉnh Hải Dương, nay là xã Lí Học, huyện Vĩnh Bảo, Hải Phòng. Năm 1535, thời Mạc Đăng Doanh, ông đỗ đầu cả ba kì thi. Nhưng ông chỉ làm quan với nhà Mạc có 7 năm, và sau khi dâng sớ xin chém 18 tên quyền thần mà không được, ông xin trí sĩ ở quê nhà. Ở quê, ông mở trường dạy học bên sông Hàn – tức sông Tuyết – nên khi mất, học trò tôn ông làm Tuyết Giang Phu Tử. Mặc dầu ông đã về trí sĩ, nhà Mạc vẫn kính trọng và vẫn hỏi ông về việc nước. Khi ông sắp mất, nhà Mạc có phong cho ông tước Trình Quốc công. Vì thế, người đời sau gọi ông là Trạng Trình.

Trên cơ sở trả lời những câu hỏi đã nêu, hãy cho biết: Một văn bản thuyết minh chuẩn xác cần đáp ứng những yêu cầu nào?

Trả lời:

a) Ở lớp 10 THPT, học sinh chỉ được học văn học dân gian (ca dao, tục ngữ, câu đố).

Viết như vậy chưa chính xác vì chương trình học Ngữ Văn ở lớp 10:

– Phần Văn học dân gian không học về câu đố và ngoài ca dao, tục ngữ học sinh còn được học về sử thi, cổ tích, truyền thuyết, truyện cười.

– Ngoài Văn học dân gian, học sinh còn học về văn học viết (văn học trung đại).

b) Điểm chưa chính xác trong câu: được viết từ nghìn năm trước à sửa lại: áng văn có sức sống muôn đời.

c) Không nên sử dụng văn bản này để thuyết minh về nhà thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm vì không phù hợp với mục đích thuyết minh (các thông tin không cung cấp hiểu biết về Nguyễn Bỉnh Khiêm với tư cách nhà thơ).

⇒ Một văn bản thuyết minh chuẩn xác cần đáp ứng những yêu cầu sau:

– Thông tin đưa ra phải chính xác, tin cậy.

– Thông tin phải phù hợp với mục đích thuyết minh.

– Diễn đạt cần chính xác.


II – TÍNH HẤP DẪN CỦA VĂN BẢN THUYẾT MINH

1. Câu 1 trang 25 Ngữ văn 10 tập 2

Tính hấp dẫn và một số biện pháp tạo tính hấp dẫn của văn bản thuyết minh

Bốn biện pháp chủ yếu tạo tính hấp dẫn cho văn bản thuyết minh:

– Đưa ra những chi tiết cụ thể, sinh động, những con số chính xác để bài văn không trừu tượng, mơ hồ.

– So sánh để làm nổi bật sự khác biệt, khắc sâu vào trí nhớ người đọc (người nghe).

– Kết hợp sử dụng các kiểu câu làm cho bài văn thuyết minh biến hoá linh hoạt, không đơn điệu.

– Nên biết phối hợp nhiều loại kiến thức để đối tượng cần thuyết minh được soi rọi từ nhiều mặt.


2. Câu 2 trang 26 Ngữ văn 10 tập 2

Luyện tập

(1) Hãy đọc đoạn văn sau đây và thực hiện yêu cầu nêu ở dưới.

Nếu bị tước đi môi trường kích thích bộ não của đứa trẻ phải chịu đựng kìm hãm. Ví dụ, các nhà nghiên cứu tại Trường Đại Học Y Khoa Bai-lo đã phát hiện ra rằng những đứa trẻ ít được chơi đùa hoặc ít được tiếp xúc sẽ có bộ não bé hơn bình thường 20-30% so với lứa tuổi của chúng. Các vật nuôi ở trong phòng thí nghiệm cũng cho thấy điều xảy ra tương tự. Các nhà nghiên cứu tại trường Đại Học I-li-noi ở Ur-ba-na Sam-pa đã phát hiện ra rằng những con chuột con được nuôi trong cũi có rải đồ chơi không những biểu hiện sự ứng xử phức tạp hơn những con chuột nhốt trong những hộp rỗng không có gì hấp dẫn, mà bộ não của những con chuột này còn có số tiếp điểm thần kinh cho mỗi nơ-ron nhiều hơn (tới 25%) so với những con chuột kia. Nói cách khác, càng trải qua nhiều kinh nghiệm càng làm cho bộ não giàu hơn.

(Vũ Đình Cự (Chủ biên), Giáo dục hướng tới thế kỉ XX)

Phân tích biện pháp làm cho luận điểm Nếu bị tước đi môi trường kích thích, bộ não của đứa trẻ sữ phải chịu đựng sự kìm hãm trở nên cụ thể, dễ hiểu, hấp dẫn.

(2) Hãy đọc đoạn trích sau đây và phân tích tác dụng tạo hứng thú của việc kể lại truyền thuyết về hòn đảo An Mạ:

Hồ Ba Bể từ lâu đã nổi tiếng là danh lam thắng cảnh bậc nhất ở Việt Nam…

Chuyện kể rằng: Ngày xửa ngày xưa, đã lâu lắm rồi, cả khu vực hồ Ba Bể ngày nay là một vùng trù phú… Rồi bỗng một đêm trời nổi cơn thịnh nộ, mưa đổ ầm ầm, nước sông dâng lên, mặt đất nứt nẻ và sụp xuống làm cho cả vùng dân cư đều bị cuốn theo dòng nước. Duy chỉ có một người đàn bà sống cô đơn, hiền lành, chân thật là thoát nạn, vì bà đã được cảnh báo trước trận hồng thủy sẽ xảy ra. Theo lời dặn, bà góa đã lấy tro rắc quanh nhà và lấy hạt thóc bà tiên để lại cắn đôi thả xuống hồ, vỏ thóc biến thành những chiếc thuyền để cứu người gặp nạn. Cả vùng thung lũng trù phú đã trở thành biển nước mênh mông. Chỉ còn một mảnh đất nhỏ nhoi là khu nhà của người đàn bà sống hiền lành đức độ, người ta gọi đó là Pò Giá Mải (đảo bà góa)… Mảnh đất cuối cùng còn sót lại nằm giữa hồ Hai đất đai màu mỡ là nơi an nghỉ của những người xấu số nơi xảy ra trận hồng thủy năm xưa. Nhân dân trong vùng đã lập đền thờ ở đảo này để tưởng nhớ đến những người đã khuất. Vì vậy hòn đảo có tên là An Mạ (nơi an nghỉ của dân làng).

Đó là truyền thuyết gắn liền với sự hình thành hồ Ba Bể theo cách lí giải của người xưa.

(Theo Bùi Văn Định, Ba Bể – huyền thoại và sự thật)

Trả lời:

(1) Biện pháp làm cho luận điểm Nếu bị tước đi môi trường kích thích, bộ não của đứa trẻ sẽ phải chịu đựng kìm hãm trở nên hấp dẫn:

– Đưa ra dẫn chứng cụ thể, chi tiết (thí nghiệm của ĐH Y khoa Bai-lo và thí nghiệm của ĐH I-li-noi).

– Đưa ra con số chính xác, ấn tượng (20-30%, 25%).

– So sánh trẻ ít được chơi đùa và trẻ bình thường, chuột sống trong hộp rỗng và chuột sống trong hộp có đồ chơi.

(2) Việc kể lại truyền thuyết về hòn đảo An Mạ giúp đối tượng thuyết minh trở nên có lịch sử, có chiều sâu. Truyền thuyết này gây ấn tượng sâu sắc và giúp người nghe/người đọc yêu thích và khắc sâu về đối tượng.


III – LUYỆN TẬP

Câu hỏi trang 27 Ngữ văn 10 tập 2

Đọc đoạn trích sau và phân tích tính hấp dẫn của nó.

[…] Thật thế, phở đối với một hạng người, không còn là một món ăn nữa, mà là một thứ nghiện, như nghiện nước trà tươi…

Ngay từ ở đằng xa, mùi phở cũng đã có một sức huyền bí quyến rũ ta như mây khói chùa Hương đẩy bước chân ta, thúc bách ta phải trèo lên đỉnh núi để vào chùa trong rồi lại ra chùa ngoài. Ta tiến lại gần một cửa hàng bán phở, thật là cả một bài trí nên thơ.

Qua lần cửa kính ta đã thấy gì ? Một bó hành hoa xanh như là mạ, dăm quả ớt đỏ buộc vào một cái dây, vài miếng thịt bò tươi và mềm, chín có, tái có, sụn có, mỡ gầu có, vè cũng có… Người bán hàng đứng thái bánh, thái thịt luôn tay, thỉnh thoảng lại mở nắp một cái thùng sắt ra để lấy nước dùng chan vào bát. Một làn khói tỏa ra khắp gian hàng, bao phủ những người ngồi ăn ở chung quanh trong một làn sương mỏng, mơ hồ như một bức tranh Tàu vẽ những ông tiên ngồi đánh cờ ở trong rừng mùa thu.

Trông mà thèm quá ! Nhất là về mùa rét, có gió bấc thổi hiu hiu, mà thấy người ta ăn phở như thế thì chính mình đứng ở ngoài cũng thấy ấm áp ngon lành. Có ai lại đừng vào ăn cho được […]

(Theo Vũ Bằng, Miếng ngon Hà Nội)

Khi phân tích, nên lưu ý một số điểm:

– Sự linh hoạt trong việc sử dụng các kiểu câu.

– Việc dùng từ ngữ giàu tính hình tượng.

– Sự kết hợp nhiều giác quan và liên tưởng khi quan sát.

– Cách bộc lộ trực tiếp cảm xúc khi nói về đối tượng.

Trả lời:

Tính hấp dẫn của đoạn trích trong Miếng ngon Hà Nội (Vũ Bằng):

– Sử dụng linh hoạt các kiểu câu khiến đoạn văn uyển chuyển, lôi cuốn: câu hỏi (Qua lần cửa kính ta đã thấy gì?), câu cảm thán (Trông mà thèm quá!), câu trần thuật,…

– Cách diễn đạt bóng bẩy, lôi cuốn với từ ngữ giàu tính hình tượng với các thủ pháp như liệt kê, so sánh, liên tưởng: như nghiện nước trà tươi, huyền bí quyến rũ ta như mây khói chùa Hương…chùa ngoài, như một bức tranh tàu vẽ những ông tiên ngồi đánh cờ ở trong rừng mùa thu.

 Khi quan sát, kết hợp nhiều giác quan và liên tưởng: thị giác, khứu giác, vị giác.

– Bộc lộ trực tiếp cảm xúc mãnh liệt trước đối tượng (Trông mà thèm quá, có ai lại đừng vào ăn cho được…)


Bài trước:

Bài tiếp theo:


Xem thêm:

Trên đây là phần Hướng dẫn Soạn bài Tính chuẩn xác hấp dẫn của văn bản thuyết minh sgk Ngữ văn 10 tập 2 đầy đủ và ngắn gọn nhất. Chúc các em làm bài Ngữ văn thật tốt!


“Bài tập nào khó đã có giaibaisgk.com