Nội Dung
Hướng dẫn Trả lời câu hỏi Bài 21: Những biến đổi của nhà nước phong kiến trong các thế kỉ XVI – XVIII, sách giáo khoa Lịch sử lớp 10. Nội dung trả lời câu hỏi 1 2 3 4 bài 21 trang 110 sgk Lịch sử 10 bao gồm đầy đủ kiến thức lý thuyết và bài tập có trong SGK để giúp các em học tốt môn lịch sử lớp 10.
Lý thuyết
1. Sự sụp đổ của triều Lê sơ. Nhà Mạc thành lập
a) Sự sụp đổ của nhà Lê. Nhà Mạc thành lập
– Đầu thế kỷ XVI nhà Lê sơ lâm vào khủng hoảng suy yếu.
– Biểu hiện:
+ Các thế lực phong kiến nổi dậy tranh chấp quyền lực – Mạnh nhất là thế lực Mạc Đăng Dung.
+ Phong trào đấu tranh của nhân dân bùng nổ ở nhiều nơi.
+ Năm 1257 Mạc Đăng Dung phế truất vua Lê lập triều Mạc.
b) Chính sách của nhà Mạc
– Nhà Mạc xây dựng chính quyền theo mô hình cũ của nhà Lê.
– Tổ chức thi cử đều đặn.
– Xây dựng quân đội mạnh.
– Giải quyết vấn đề ruộng đất cho nông dân.
– Những chính sách của nhà Mạc bước đầu đã ổn định lại đất nước.
– Triều Mạc phải chịu sức ép từ hai phía: phiá Bắc cắt đất, thần phục nhà Minh, phía Nam cựu thần nhà Lê chống đối, nên nhân dân phản đối.
– Nhà Mạc bị cô lập.
2. Đất nước bị chia cắt
a) Chiến tranh Nam – Bắc triều 1545 – 1592
– 1527 Mạc Đăng Dung cướp ngôi nhà Lê lập ra Nhà Mạc –Bắc Triều.
– 1533 Nguyễn Kim “Phù Lê diệt Mạc” cùng với cựu thần nhà Lê kéo vào Thanh Hóa lập ra Nam Triều.
– Hai tập đoàn phong kiến đối lập nhau gây chiến tranh liên miên suốt 50 năm tại vùng hạ lưu sông Mã, sông Hồng; đến năm 1592 Nam Triều chiếm Thăng Long nhà Mạc rút lên Cao bằng, chiến tranh chấm dứt,đất nước thống nhất.
b) Chiến tranh Trịnh – Nguyễn 1627-1672
– Năm 1545 Nguyễn Kim chết, Trịnh Kiểm nắm quyền.
– Nguyễn Hoàng lập cơ sở ở Thuận Hóa, Quảng Nam đối địch với họ Trịnh, chiến tranh quyết liệt giữa Trịnh và Nguyễn (1627-1672), không phân thắng bại, lấy sông Gianh làm giới tuyến phân chia đất nước:
– Từ sông Gianh ra Bắc thuộc Họ Trịnh (Trịnh Tùng nắm quyền) là Đàng Ngoài (Bắc Hà), biến vua Lê thành bù nhìn.
– Từ Sông Gianh vào Nam thuộc Họ Nguyễn là Đàng Trong (Nam Hà)
– Đây là cuộc chiến tranh phi nghĩa, giành giựt quyền lợi và địa vị trong phe phái phong kiến, phân chia 2 miền đất nước.
– Sự chia cắt đất nước làm cản trở sự phát triển kinh tế.
3. Nhà nước phong kiến ở Đàng Ngoài
– Cuối XVI, Nam Triều chuyển về Thăng Long.
– Chính quyền trung ương gồm:
+ Triều đình: đứng đầu là vua Lê, quyền hành bị thu hẹp
+ Phủ Chúa: gồm quan văn, quan võ cao cấp cùng Chúa quyết định chủ trương, chính sách của nhà nước và trực tiếp chỉ đạo việc thực hiện.
+ Chính quyền địa phương: chia thành các trấn, phủ, huyện, châu, xã như cũ.
+ Chế độ tuyển dụng quan lại như thời Lê.
+ Luật pháp: Tiếp tục dùng Quốc triều hình luật (có bổ sung).
– Quân đội gồm:
+ Quân thường trực (Tam phủ), tuyển chủ yếu ở Thanh Hóa và 1 số huyện ở Nghệ An, còn gọi là ưu binh
+ Ngoại binh: tuyển từ 4 trấn quanh kinh thành.
– Đối ngoại: Hòa hiếu với nhà Thanh ở Trung Quốc.
4. Chính quyền ở Đàng Trong
– Thế kỷ XVII lãnh thổ Đàng Trong được mở rộng từ Nam Quảng Bình đến Nam Bộ ngày nay.
– Địa phương: chia làm 12 dinh, nơi đóng phủ chúa (Phú Xuân) là Chính dinh, do chúa Nguyễn trực tiếp cai quản.Mỗi dinh có 2 hay 3 ty trông coi. Thế kỷ XVII, Phú Xuân (Huế) là trung tâm của Đàng Trong.
– Dưới dinh là phủ, huyện, tổng, xã.
– Quân đội là quân thường trực, tuyển theo nghĩa vụ, trang bị vũ khí đầy đủ.
– Giữa thế kỷ XVII tổ chức các kỳ thi
– Tuyển chọn quan lại bằng nhiều cách: theo dòng dõi, đề cử, học hành.
– 1744 chúa Nguyễn Phúc Khoát xưng vương, thành lập chính quyền trung ương. Song đến cuối XVIII vẫn chưa hoàn chỉnh.
– Sự chia cắt đất nước làm cản trở sự phát triển kinh tế.
Trước khi đi vào trả lời câu hỏi 1 2 3 4 bài 21 trang 110 sgk Lịch sử 10 chúng ta hãy trả lời câu hỏi in nghiêng giữa bài (Câu hỏi thảo luận trên lớp) sau đây:
Thảo luận
1. Trả lời câu hỏi bài 21 trang 108 sgk Lịch sử 10
Nêu nguyên nhân của sự chia cắt đất nước.
Trả lời:
Nguyên nhân dẫn đến sự chia cắt đất nước là:
– Năm 1533, một võ quan triều Lê là Nguyễn Kim chạy vào Thanh Hóa, lập một người thuộc dòng dõi họ Lê lên làm vua, lấy danh nghĩa là “Phù Lê diệt Mạc” (Nam triều).
– Chiến tranh Nam – Bắc triều bùng nổ, kéo dài đến cuối thế kỉ XVI thì Triều Mạc bị lật đổ.
– Năm 1545, Nguyễn Kim chết, Trịnh Kiểm nắm toàn bộ binh quyền.
– Nguyễn Hoàng xin được vào trấn thủ đất Thuận Hoá. ⇒ Xây dựng thế lực phong kiến họ Nguyễn.
– Năm 1627-1672, chiến tranh Trịnh – Nguyễn bùng nổ và không phân được thắng bại, đành gảng hòa, chia đất nước làm hai: Đàng Ngoài và Đàng Trong.
⇒ Đất nước bị chia cắt.
2. Trả lời câu hỏi bài 21 trang 109 sgk Lịch sử 10
Nhận xét về bộ máy nhà nước thời Lê – Trịnh.
Trả lời:
Nhận xét:
– Bộ máy nhà nước về cơ bản được tổ chức theo mô hình thời Lê sơ.
– Chế độ “Lưỡng đầu chế” ở Trung ương – hình thành 2 bộ phận là Triều đình và phủ chúa. Mọi quyền lực tập trung vào tay chúa Trịnh, vua Lê chỉ là bù nhìn.
– Bộ máy nhà nước chứa đựng nhiều mâu thuẫn trong nội bộ hai dòng họ Lê -Trịnh, bộ máy còn cồng kềnh, nạn mua quan bán tước tràn lan.
⇒ Hình thành chế độ “Vua Lê- Chúa Trịnh”.
3. Trả lời câu hỏi bài 21 trang 110 sgk Lịch sử 10
Em có nhận xét gì về việc làm của chúa Nguyễn Phúc Khoát?
Trả lời:
Chúa Nguyễn Phúc Khoát đã quyết định xưng vương thành lập triều đình trung ương. ⇒ Việc làm này đã tạo ra nguy cơ chia cắt đất nước lâu dài.
Điểm khác biệt của chính quyền Đàng Trong với nhà nước Lê – Trịnh ở Đàng Ngoài là gì?
Trả lời:
Điểm khác biệt giữa chính quyền Đàng Trong và nhà nước Lê – Trịnh ở Đàng Ngoài là:
– Đàng Ngoài: Chính quyền được tổ chức hoàn chỉnh hơn được xây dựng chẳ chẽ từ Trung ương đến địa phương. Có chế độ tuyển chọn quan lại, tổ chứ quân đội được tổ chức chặt chẽ, pháp luật.
⇒ Vì vậy gọi là nhà nước phong kiến đàng ngoài.
– Chính quyền Đàng Trong:
+ Chính quyền trung ương chưa được xây dựng sự phân tán quyền hành nằm trong tay các chúa.
+ Năm 1744 chúa Nguyễn Phúc Khoát xưng vương xây dựng chính quyền trung ương nhưng đến thế kỷ XVIII vẫn chưa hoàn chỉnh.
⇒ Trên danh nghĩa đây là một bộ phận của chính quyền vua Lê.
Dưới đây là Hướng dẫn Trả lời câu hỏi 1 2 3 4 bài 21 trang 110 sgk Lịch sử 10. Các bạn hãy đọc kỹ đầu bài trước khi giải nhé!
Câu hỏi
Giaibaisgk.com giới thiệu với các bạn đầy đủ phương pháp trả lời câu hỏi lịch sử 10 kèm câu trả lời chi tiết câu hỏi 1 2 3 4 bài 21 trang 110 sgk Lịch sử 10 của Bài 21: Những biến đổi của nhà nước phong kiến trong các thế kỉ XVI – XVIII trong Chương III – Việt Nam từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XVIII của Phần hai. Lịch sử Việt Nam từ nguồn gốc đến giữa thế kỉ XIX cho các bạn tham khảo. Nội dung chi tiết câu trả lời từng câu hỏi các bạn xem dưới đây:
1. Trả lời câu hỏi 1 bài 21 trang 110 sgk Lịch sử 10
Em hãy cho biết nguyên nhân suy sụp của triều Lê sơ.
Trả lời:
Nguyên nhân sụp đổ của triều Lê sơ là: Đầu thế kỉ XVI, triều Lê sơ suy sụp:
– Vua không còn quan tâm đến việc triều chính chỉ quan tâm đến ăn chơi, sa đọa.
– Quan lại, địa chủ nhân cơ hội đó hoành hành, hạch sách nhân dân, chiếm đoạt ruộng đất. Nhân dân khổ cực đã nổi dậy đấu tranh ở nhiều nơi.
– Trước tình thế đó, một số thế lực đã nổi lên họp quân, đánh nhau, tranh chấp quyền lực. Mạnh nhất là thế lực Mạc Đăng Dung.
⇒ Năm 1527, Mạc Đăng Dung bắt vua Lê nhường ngôi nhà Lê sơ sụp đổ.
2. Trả lời câu hỏi 2 bài 21 trang 110 sgk Lịch sử 10
Hãy đánh giá vai trò của vương triều Mạc.
Trả lời:
Đánh giá vai trò của vương triều Mạc:
– Đến đầu thế ki XVI, Lê sơ suy yếu, nhà Mạc thay thế cho nhà Lê sơ là điều phù hợp với quy luật phát triển của lịch sử.
– Sau khi cầm quyền nhà Mạc đã ban hành nhiều chính sách tiến bộ như: Nhà Mạc xây dựng chính quyền theo mô hình cũ của nhà Lê; Tổ chức thi cử đều đặn; Xây dựng quân đội mạnh; Giải quyết vấn đề ruộng đất cho nông dân.
⇒ Những chính sách của nhà Mạc bước đầu đã ổn định lại đất nước.
– Tuy nhiên một thời gian sau, triều đình nhà Mạc lại suy thoái dần việc nhà Mạc thần phục nhân nhượng thái quá nhà Minh đã làm mất lòng dân rồi sau đó còn tiến hành cuộc chiến tranh Nam triều đã làm cho đời sống nhân dân khổ cực.
⇒ Cần đánh giá đúng những công và tội của nhà Mạc trong lịch sử dân tộc.
3. Trả lời câu hỏi 3 bài 21 trang 110 sgk Lịch sử 10
Nêu nguyên nhân của các cuộc chiến tranh phong kiến: Nam – Bắc triều, Trịnh – Nguyễn.
Trả lời:
Nguyên nhân chính của cuộc chiến tranh phong kiến này là do sự suy yếu của nhà Lê dẫn đến sự tranh giành quyền lực.
– Nguyên nhân của chiến tranh Nam – Bắc triều: Nguyễn Kim – một cựu thần nhà Lê, đã họp quân, nêu danh nghĩa “phù Lê diệt Mạc” nổi dậy ở vùng Thanh Hóa. Một nhà nước mới đã được thành lập tại đây, sử cũ gọi là “Nam triều” để phân biệt với “Bắc triều” của nhà Mạc.
⇒ Chiến tranh Nam – Bắc triều bùng nổ
– Nguyên nhân chiến tranh Trịnh – Nguyễn:
+ Năm 1545 Nguyễn Kim chết, Trịnh Kiểm nắm quyền.
+ Nguyễn Hoàng lập cơ sở ở Thuận Hóa, Quảng Nam đối địch với họ Trịnh.
⇒ Năm 1627, họ Trịnh đem quân đánh họ Nguyễn, chiến tranh Trịnh – Nguyễn bùng nổ.
4. Trả lời câu hỏi 4 bài 21 trang 110 sgk Lịch sử 10
Vẽ sơ đồ tổ chức chính quyền ở Đàng Ngoài, Đàng Trong và so sánh, nhận xét.
Trả lời:
So sánh và nhận xét:
– Bộ máy chính quyền ở Đàng Ngoài mô phỏng bộ máy chính quyền thời Lê sơ, được tổ chức chặt chẽ từ trung ương đến địa phương.
– Tổ chức chính quyền ở Đàng Ngoài với chế độ “vua Lê – chúa Trịnh”, vua Lê chỉ danh nghĩa chứ không có thực quyền mà trên thực tế quyền hành thuộc về chúa Trịnh.
– Bộ máy chính quyền ở Đàng Trong lúc đầu chỉ là chính quyền ở địa phương, đến giữa thế kỉ XVII mới thành lập chính quyền ở trung ương, nhưng cũng chưa được hoàn chỉnh.
Bài trước:
Bài tiếp theo:
Xem thêm:
- Các bài Lịch sử 10 khác
- Để học tốt môn Toán lớp 10
- Để học tốt môn Vật lí lớp 10
- Để học tốt môn Sinh học lớp 10
- Để học tốt môn Ngữ văn lớp 10
- Để học tốt môn Địa lí lớp 10
- Để học tốt môn Tiếng Anh lớp 10
- Để học tốt môn Tiếng Anh lớp 10 thí điểm
- Để học tốt môn Tin học lớp 10
- Để học tốt môn GDCD lớp 10
Chúc các bạn làm bài tốt cùng giải bài tập sgk lịch sử lớp 10 với trả lời câu hỏi 1 2 3 4 bài 21 trang 110 sgk Lịch sử 10!
“Bài tập nào khó đã có giaibaisgk.com“