Nội Dung
Hướng dẫn trả lời câu hỏi Bài 30: Phong trào yêu nước chống Pháp từ đầu thế kỉ XX đến năm 1918, sách giáo khoa Lịch sử lớp 8. Nội dung trả lời câu hỏi 1 2 3 4 bài 30 trang 149 sgk Lịch sử 8 bao gồm đầy đủ kiến thức lý thuyết và bài tập có trong SGK để giúp các em học tốt môn lịch sử lớp 8.
Lý thuyết
I. Phong trảo yêu nước trước chiến tranh thế giới thứ nhất
Sau khi phong trào Cần Vương thất bại, nhiều cuộc đấu tranh yêu nước chống Pháp theo hướng mới lại tiếp tục nổ ra vào những năm đầu thế kỉ XX.
1. Phong trào Đông du (1905 – 1909)
Trong số những người yêu nước đón nhận con đường cứu nước dân chủ tư sản, cùng màu da, cùng văn hoá Hán học, lại đi theo con đường tư bản châu Âu, đã giàu mạnh lên và đánh thắng đế quốc Nga (năm 1905) nên có thể nhờ cậy được.
Để thực hiện ý định trên, các nhà yêu nước lập ra Hội Duy tân (1904) do Phan Bội Châu đứng đầu. Mục đích của Hội là lập ra một nước Việt Nam độc lập.
Lúc đầu, phong trào Đông du hoạt động thuận lợi ; số học sinh sang Nhật có lúc lên tới 200 người. Đến tháng 9 – 1908. thực dân Pháp câu kết với Nhật và yêu cầu nhà cầm quyền nước này trục xuất những người yêu nước Việt Nam. Tháng 3 – 1909. Phan Bội Châu buộc phải rời Nhật Bản. Phong trào Đông du tan rã. Hội Duy tân ngừng hoạt động.
2. Đông Kinh nghĩa thục (1907)
Cùng thời với phong trào Đông du, ở Bắc Kì có một cuộc vận động cải cách văn hoá xã hội theo lối tư sản.
Tháng 3 – 1907, Lương Văn Can. Nguyễn Quyền, Lê Đại, Vũ Hoành v.v… mở một trường học tại Hà Nội. lấy tên là Đông Kinh nghĩa thục.
Lúc đầu, trường hoạt động chủ yếu ở nội thành Hà Nội, sau đó mở rộng ra ngoại thành và các tỉnh Hà Đông, Sơn Tây, Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Dương, Thái Bình… Số học sinh có lúc lên tới 1000 người.
Hoạt động của Đông Kinh nghĩa thục khiến thực dân Pháp lo ngại. Tháng 11 – 1907, thực dân Pháp ra lệnh giải tán Đông Kinh nghĩa thục, tịch thu sách vở, tài liệu và đồ dùng của nhà trường. Lương Văn Can, Hoàng Tảng Bí, Vũ Hoành v.v… bị bắt. Tuy chỉ hoạt động trong thời gian ngắn nhưng Đông Kinh nghĩa thục đã đạt được kết quả rất lớn, đặc biệt trong việc cổ động cách mạng, phát triển văn hoá, ngôn ngữ dân tộc.
3. Cuộc vận động Duy tân và phong trào chống thuế ở Trung Kì (1908)
Cũng trong những năm đầu thế kỉ XX, cuộc vận động Duy tân (theo cái mới) diễn ra sôi nổi tại Trung Kì. Lãnh đạo phong trào là Phan Châu Trinh. Huỳnh Thúc Kháng v.v… Gần giống như phong trào Đông Kinh nghĩa thục ờ Bắc Kì, hình thức hoạt động của phong trào Duy tân rất phong phú : mở trường, diễn thuyết về các đề tài sinh hoạt xã hội, tình hình thế giới, tuyên truyền đả phá các hủ tục phong kiến lạc hậu, đua nhau cắt tóc ngắn, mặc áo ngắn, đả kích quan lại xấu, cổ động việc mở mang công, thương nghiệp… Anh hương của phong trào rất mạnh. Đến năm 1908, dưới ảnh hưởng trực tiếp của phong trào Duy tân, một phong trào chống đi phu, chống sưu thuế diễn ra rầm rộ ở Quảng Nam. sau đó là Quảng Ngãi, rồi lan ra một số tỉnh ở Trung Kì. Thực dân Pháp đã thẳng tay đàn áp. bắt bớ, tù đày. tuyên án xử tử nhiều nhà yêu nước, trong đó có Phan Châu Trinh, Trần Quý Cáp…
II. Phong trào yêu nước trong thời kì chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 – 1918)
1. Chính sách của thực dân Pháp ở Đông Dương trong thời chiến
Ngày 1-8-1914, Chiến tranh thế giới thứ nhất bùng nổ. Thực dân Pháp đẩy mạnh việc vơ vét sức người, sức của ở Đông Dương để phục vụ cho cuộc chiến tranh đế quốc. Số lính thợ người Đông Dương cung cấp cho chiến tranh chiếm 1/4 tổng số lính thợ trong tất cả các thuộc địa của Pháp. Từ chỗ chuyên canh cây lúa, nay nông dân Việt Nam phải chuyển sang trồng các cây công nghiệp phục vụ chiến tranh, như thầu dầu, đậu, lạc, đặc biệt là cao su. Việc tăng cường bắt nông dân đi lính và thu hẹp diện tích trồng lúa đã làm cho sản xuất ở nông thôn giảm sút, đời sống nông dân càng thêm khốn khổ. Hàng vạn tấn kim loại quý hiếm ở Việt Nam bị thực dân Pháp khai thác. Chúng còn bắt nhân dân mua công trái để chi phí cho chiến tranh.
2. Vụ mưu khởi nghĩa ở Huế (1916). Khởi nghĩa của binh lính và tù chính trị ở Thái Nguyên (1917)
Nhân khi thực dân Pháp thực hiện chiến dịch bắt lính ráo riết để đưa sang chiến trường châu Âu, những người yêu nước tiến bộ của hai tỉnh Quảng Nam và Quảng Ngãi, do Thái Phiên và Trần Cao Vân lãnh đạo, đã bí mật liên lạc với số binh lính bị tập trung tại thành phô’ Huế và mời vua Duy Tân (lên ngôi năm 1907) tham gia cuộc khởi nghĩa.
Kế hoạch khởi sự được dự kiến vào đêm mùng 3 rạng sáng 4 – 5 – 1916 tại Huế. Song việc chuẩn bị của những người lãnh đạo có nhiều sơ hở nên kế hoạch bị bại lộ. Các trại lính người Việt đều bị đóng cửa, khí giới bị tước. Thái Phiên. Trần Cao Vân bị bắt và sau đó bị kết án tử hình. Vua Duy Tân bị truất ngôi rồi đưa đi đày ở châu Phi.
Một cuộc khởi nghĩa khác của binh lính cũng nổ ra ở Thái Nguyên vào năm 1917. Nhờ hằng ngày tiếp xúc với tù chính trị. trong đó có Lương Ngọc Quyến, một số binh lính do Trịnh Văn Cấn (tức Đội Cấn) cầm đầu được giác ngộ và đã phối hợp với tù chính trị tiến hành khởi nghĩa.
Nghĩa quân đã giết chết viên Giám binh Pháp, phá nhà lao, thả tù chính trị, chiếm các công sở và làm chủ tỉnh lị Thái Nguyên trong một tuần lễ, nhưng lại không chiếm được trại lính Pháp. Do vậy, khi viện binh Pháp kéo đến, chúng tập trung từ ngoài đánh vào, từ trong đánh ra làm cho nghĩa quân phải rút ra khỏi tỉnh lị. Lương Ngọc Quyến đã anh dũng hi sinh trong chiến đấu.
Cuộc chiến đấu kéo dài gần 5 tháng ở rừng núi vô cùng gian khổ. Bị thương, Đội Cấn đã tự sát, nêu cao ý chí bất khuất của người chỉ huy và của các nghĩa quân anh hùng.
Ngoài ra, trong thời gian Chiến tranh thế giới thứ nhất cũng nổ ra cuộc đấu tranh chống Pháp của đồng bào các dân tộc, chủ yếu ở Tây Nguyên, tiêu biểu là cuộc nổi dậy của đồng bào Mơ-nông do Nơ-trang Lơng (NTrang Lơng) chỉ huy.
3. Những hoạt động của Nguyễn Tất Thành sau khi ra đi tìm đường cứu nước
Giữa năm 1911, tại cảng Nhà Rồng (Sài Gòn), Nguyễn Tất Thành xuống làm phụ bếp cho tàu Đô đốc La-tu-sơ Tơ-rê-vin – một tàu buôn của Pháp, để có cơ hội tới các nước phương Tây xem họ làm thế nào, rồi sẽ về giúp đồng bào cứu nước. Cuộc hành trình của Người kéo dài 6 năm, qua nhiều nước ở châu Phi, châu Mĩ, châu Âu.
Năm 1917. Nguyễn Tất Thành trở lại Pháp, ở đây, Người đã làm rất nhiều nghề, học tập, rèn luyện trong quần chúng lao động và giai cấp công nhân Pháp. Hoạt động trong Hội những người Việt Nam yêu nước, Người hăng hái học tập, tham gia những buổi diễn thuyết ngoài trời của các nhà chính trị, triết học, tham gia đấu tranh đòi cho binh lính và thợ thuyền Việt Nam sớm được hồi hương. Sống và hoạt động trong phong trào công nhân Pháp, tiếp nhận ảnh hưởng của Cách mạng tháng Mười Nga, tư tưởng của-Nguyễn Tất Thành ci.m có những biến chuyển.
Những hoạt động yêu nước của Người tuy mới chỉ bước đầu, nhưng là điều kiện quan trọng để Người xác định con đường cứu nước đúng cho dân tộc Việt Nam.
Trước khi đi vào Hướng dẫn trả lời câu hỏi 1 2 3 4 bài 30 trang 149 sgk Lịch sử 8 chúng ta hãy trả lời câu hỏi in nghiêng giữa bài (Câu hỏi thảo luận trên lớp) sau đây:
Thảo luận
1. Trả lời câu hỏi bài 30 trang 144 sgk Lịch sử 8
Dựa vào đâu Hội Duy tân chủ trương bạo động vũ trang để giành độc lập? Em nghĩ gì về chủ trương này?
Trả lời:
– Hội Duy Tân dựa vào Nhật để xúc tiến chuẩn bị bạo động vì cho rằng Nhật là nước đồng văn, đồng chủng lại đi theo con đường tư bản chủ nghĩa trở nên giàu mạnh nên có thể nhờ cậy được.
– Chủ trương bạo động là đúng, nhưng tư tưởng cầu viện là sai, dựa vào Nhật để chống Pháp là điều ấu trỉ sai lầm.Vì Pháp và Nhật đều là đế quốc, bẩn chất không khác gì đế quốc Pháp.
2. Trả lời câu hỏi bài 30 trang 145 sgk Lịch sử 8
Đông Kinh nghĩa thục có những hoạt động nào?
Trả lời:
– Tháng 3 – 1907, Lương Vãn Can, Nguyễn Quyền lập trường học lấy tên là Đông Kinh nghĩa thục.
– Dạy các môn khoa học thường thức, tổ chức bình văn, biên soạn sách báo tuyên truyền tinh thần yêu nước và nếp sống mới.
– Phạm vi hoạt động khá rộng: Hà Nội, Hà Đông, Sơn Tây, Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Dương, Thái Bình…
Đông Kinh nghĩa thục có ảnh hưởng gì đến phong trào yêu nước chống Pháp ở nước ta?
Trả lời:
– Đông Kinh nghĩa thục hoạt động như một tổ chức cách mạng có sự phân công, phân nhiệm, mục đích rõ ràng chứ không chỉ đơn thân làm nhiệm vụ dạy học.
– Nuôi dưỡng phong trào cách mạng trong lĩnh vực văn hóa, tư tưởng, theo khuynh hướng dân chủ tư sản.
– Là cuộc vận động chính trị chuẩn bị về tinh thần, tư tưởng cho sự nghiệp đấu tranh cách mạng dân tộc dân chủ trong thời đại mới.
– Thức tỉnh lòng yêu nước, tấn công hệ tư tưởng phong kiến, mở đường cho tư tưởng tư sản.
3. Trả lời câu hỏi bài 30 trang 146 sgk Lịch sử 8
Nêu những thay đồi trong chính sách về kinh tế, xã hội của Pháp ở Việt Nam trong những năm Chiến tranh thế giới thứ nhất. Vì sao có sự thay đổi đó?
Trả lời:
♦ Những thay đồi trong chính sách về kinh tế, xã hội của Pháp ở Việt Nam:
– Về kinh tế:
+ Đẩy mạnh vơ vét sức người, sức của của nhân dân Việt Nam.
+ Nông nghiệp từ trồng lúa chuyển sang trồng cây công nghiệp phục vụ chiến tranh. Nông nghiệp trồng lúa gặp nhiều khó khăn.
+ Trong công thương nghiệp, thực hiện chính sách nới lỏng độc quyền, một số xí nghiệp của người Việt được mở rộng thêm, nhiều cơ sở sản xuất kinh doanh mới ra đời, đẩy mạnh khai mỏ.
– Về xã hội:
+ Tăng cường bắt nông dân đi lính.
+ Bắt nhân dân mua công trái.
♦ Nguyên nhân có sự thay đổi đó: tất cả nhằm phục vụ cho chiến tranh:
– Chiến tranh thế giới nổ ra, kinh tế nước Pháp xa xút vì vậy Pháp đẩy mạnh việc vơ vét sức người, sức của ở Đông Dương để phục vụ cho chiến tranh.
– Thay đổi chính sách kinh tế ở thuộc địa nhằm đảm bảo guồng máy kinh tế ở thuộc địa chạy đều, giảm bớt ảnh hưởng của chiến tranh tới kinh tế và chính trị Việt Nam.
– Bắt lính từ Việt Nam sang Pháp để tham gia vào quân đội Pháp.
4. Trả lời câu hỏi bài 30 trang 148 sgk Lịch sử 8
Trình bày những nét lớn về hai cuộc khởi nghĩa của binh lính ở Huế và Thái Nguyên.
Trả lời:
| Nội dung | Vụ mưu khởi nghĩa ở Huế (1916) | Khởi nghĩa binh lính và tù chính trị ở Thái Nguyên (1917) |
| Nguyên nhân | Pháp mở chiến dịch bắt lính đưa sang chiến trường châu Âu | Binh lính được giác ngộ phối hợp với tù trưởng chính trị khởi nghĩa |
| Lãnh đạo | Thái Phiên, Trần Cao Vân, mời vua Duy Tân tham gia | Lương Ngọc Quyến, Trịnh Văn Cấn |
| Diễn biến | Dự kiến khởi sự vào đêm 3 rạng sáng 4-5-1916 tại Huếnhưng kế hoạch bại lộ, mưu khởi nghĩa không thành | Giết chết tên giám binh, phá nhà lao, thả tù chính trị, chiếm các công sở, làm chủ tinh lị, nhưng không chiếm được trại lính nên bị phản công |
| Kết quả | Thái Phiên, Trần Cao Vân bị xử tử, vua Duy Tân bị đày sang châu Phi | Kéo dài 5 tháng nhưng thất bại, Trịnh Văn Cấn tự sát |
Hai cuộc khởi nghĩa này có những đặc điểm gì về lực lượng tham gia và phương pháp tiến hành?
Trả lời:
– Lực lượng tham gia hai cuộc khởi nghĩa đều là binh lính người Việt trong quân đội Pháp.
– Phương thúc tiến hành: bạo động, khởi vũ trang.
5. Trả lời câu hỏi bài 30 trang 149 sgk Lịch sử 8
Vì sao Nguyễn Tất Thành lại ra đi tìm đường cứu nước mới?
Trả lời:
– Nguyễn Tất Thành sinh ra và lớn lên trong hoàn cảnh nước nhà rơi vào tay thực dân Pháp.
– Nhiều cuộc khởi nghĩa và phong trào cách mang nổ ra liên tục nhưng đều thất bại.
– Đau xót trước cảnh nước mất, nhà tan, nhưng không tán thành con đường cứu nước của những tiền bối đi trước Nguyễn Tất Thành quyết định ra đi tìm con đường cứu nước mới cho dân tộc.
Hướng đi của Người có gì mới so với những nhà yêu nước chống Pháp trước đó?
Trả lời:
– Các nhà yêu nước chống Pháp trước đó là các sĩ phu phong kiến, mong muốn của họ là giải phóng dân tộc, thiết lập lại chế độ phong kiến hoặc đi theo con đường dân chủ tư sản, dựa vào nước ngoài để cứu nước.
– Nguyễn Ái Quốc lựa chọn con đường đi sang phương Tây, nơi có tư tưởng tự do, bình đẳng, bác ái, có khoa học – kĩ thuật và nền văn minh phát triển. Trong quá trình đó, Người bắt gặp chân lí cứu nước của chủ nghĩa Mác – Lênin và xác định con đường cứu nước theo con đường của Cách mạng tháng Mười Nga.
Dưới đây là Hướng dẫn trả lời câu hỏi 1 2 3 4 bài 30 trang 149 sgk Lịch sử 8. Các bạn hãy đọc kỹ đầu bài trước khi giải nhé!
Câu hỏi
Giaibaisgk.com giới thiệu với các bạn đầy đủ phương pháp trả lời câu hỏi lịch sử 8 kèm câu trả lời chi tiết câu hỏi 1 2 3 4 bài 30 trang 149 sgk Lịch sử 8 của Bài 30: Phong trào yêu nước chống Pháp từ đầu thế kỉ XX đến năm 1918 của Chương II. Xã hội Việt Nam từ năm 1897 đến năm 1918 trong Phần hai. Lịch sử Việt Nam từ năm 1858 đến năm 1918 cho các bạn tham khảo. Nội dung chi tiết câu trả lời từng câu hỏi các bạn xem dưới đây:
1. Trả lời câu hỏi 1 bài 30 trang 149 sgk Lịch sử 8
Lập bảng thống kê những phong trào yêu nước chủ yếu đầu thế kỉ XX theo mẫu sau:
Trả lời:
| Phong trào | Mục đích | Hình thức và nội dung hoạt động chủ yếu |
| Phong trào Đông du (1905-1909) | Đào tạo nhân tài cho đất nước, chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang | – Đưa học sinh sang Nhật du học – Viết sách báo tuyên truyền yêu nước |
| Đông Kinh nghĩa thục (1907) | Nâng cao dân trí, bồi dưỡng nhân tài | – Mở trường dạy học – Tổ chức các buổi diễn thuyết, xuất bản sách báo tuyên truyền tinh thần yêu nước,… |
| Cuộc vận động Duy Tân và chống thuế ở Trung Kì (1908) | Xóa bỏ chế độ phong kiến, tiến hành đổi mới đất nước | – Mở trường dạy học, đả phá các hủ tục lạc hậu, xây dựng lối sống mới. – Chống đi phu, chống sưu thuế. |
| Mưu khởi nghĩa ở Huế (1916) | Chống chiến dịch bắt lính đưa sang châu Âu | Bạo động vũ trang |
| Khởi nghĩa của binh lính và tù chính trị Thái Nguyên (1917) | Chống Pháp, thả tù chính trị | Bạo động vũ trang |
2. Trả lời câu hỏi 2 bài 30 trang 149 sgk Lịch sử 8
Nêu một số điểm giống và khác nhau giữa các phong trào yêu nước đầu thế kỉ XX với phong trào yêu nước cuối thế kỉ XIX về mục đích, lực lượng tham gia, hình thức đấu tranh.
Trả lời:
| Nội dung | Phong trào yêu nước cuối thế kỉ XIX | Phong trào yêu nước đầu thế kỉ XX |
| Mục đích | Chống Pháp, giành độc lập dân tộc, xây dựng lại chế độ phong kiến | Chống Pháp, giành độc lập dân tộc, kết hợp với cải cách xã hội, xây dựng chế độ quân chủ lập hiến và cộng hòa tư sản |
| Lực lượng tham gia | Đông đảo nhưng hạn chế | Đông đảo các giai cấp, tầng lớp |
| Hình thức đấu tranh | Vũ trang là chủ yếu | Vũ trang, tuyên truyền giáo dục, cải cách xã hội |
3. Trả lời câu hỏi 3 bài 30 trang 149 sgk Lịch sử 8
Trình bày đặc điểm nổi bật của phong trào yêu nước trong những năm 1914 – 1918.
Trả lời:
– Lực lượng tham gia gồm đông đảo các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là vai trò của binh lính người Việt trong quân đội Pháp.
– Hình thức đấu tranh chủ yếu là khởi nghĩa vũ trang.
– Địa bàn: diễn ra lẻ tẻ từ Bắc đến Nam.
– Kết quả: đều lần lượt bị thất bại.
4. Trả lời câu hỏi 4 bài 30 trang 149 sgk Lịch sử 8
Sưu tầm các tài liệu (bài viết, tranh ảnh…) về cuộc hành trình tìm đường cứu nước của Nguyễn Tất Thành.
Trả lời:
Các em tự sưu tầm.
Bài trước:
Bài tiếp theo:
Xem thêm:
- Các bài Lịch sử 8 khác
- Để học tốt môn Toán lớp 8
- Để học tốt môn Vật lí lớp 8
- Để học tốt môn Sinh học lớp 8
- Để học tốt môn Ngữ văn lớp 8
- Để học tốt môn Địa lí lớp 8
- Để học tốt môn Tiếng Anh lớp 8
- Để học tốt môn Tiếng Anh lớp 8 thí điểm
- Để học tốt môn Tin học lớp 8
- Để học tốt môn GDCD lớp 8
Chúc các bạn làm bài tốt cùng giải bài tập sgk lịch sử lớp 8 với trả lời câu hỏi 1 2 3 4 bài 30 trang 149 sgk Lịch sử 8!
“Bài tập nào khó đã có giaibaisgk.com“