Nội Dung
Hướng dẫn soạn BÀI 3: VẺ ĐẸP QUÊ HƯƠNG. Nội dung bài Soạn bài Làm một bài thơ lúc bát sgk Ngữ Văn 6 tập 1 Chân Trời Sáng Tạo giúp các em học sinh học tốt môn ngữ văn 6, rèn luyện kĩ năng viết các kiểu văn bản: tự sự, miêu tả, biểu cảm, thuyết minh, nghị luận và nhật dụng.
VIẾT
LÀM MỘT BÀI THƠ LỤC BÁT
Mỗi chúng ta, ai có những kỉ niệm, cảm xúc, ấn tượng sâu đậm về những sự vật, hiện tượng, … xung quanh mà ta muốn bày tỏ, chia sẻ với người khác. Đó có thể là một con người, một khung cảnh, một chiếc lá, một giọt sương, … Và thật thú vị nếu những kỉ niệm, cảm xúc, ấn tượng ấy, được thể hiện bằng thể thơ dân tộc: thể thơ lục bát, Vậy, làm thơ lục bát như thế nào? Bài học này sẽ giúp các em trả lời câu hỏi đó.
Sáng tác thơ: “Thơ ra đời khi cảm xúc đã tìm thấy suy nghĩ của mình và suy nghĩ thì đã tìm ra lời để diễn đạt chúng” (Robert Frost, nhà thơ Mỹ).
Một bài thơ hay là bài thơ:
● Về nội dung:
Thể hiện được một cách nhìn, cách cảm nhận mới lạ, sâu sắc, thú vị,… về cuộc sống.
● Về nghệ thuật:
– Ngôn ngữ: hàm súc, gợi hình, gợi cảm.
– Sử dụng các biện pháp tu từ như nhân hoá, So sánh, điệp từ, điệp ngữ,… để tạo những liên tưởng độc đáo, thú vị.
– Sử dụng vần, nhịp một cách hợp lí để làm tăng giá trị biểu đạt của ngôn từ. Lục bát là thể thơ yêu cầu người viết tuân thủ quy định về số chữ, vần, nhịp, thanh điệu,… khá chặt chẽ.
Hướng dẫn phân tích kiểu văn bản
Chăn trâu đốt lửa
Chăn trâu đốt lửa trên đồng
Rạ rơm thì ít gió đông thì nhiều
Mải mê đuổi một con diều
Củ khoai nướng để cả chiều thành tro.
● Nội dung:
Bài thơ thể hiện cảm xúc bâng khuâng về một buổi chăn trâu, đốt lửa trên cánh đồng chiều gió đông. Cảm xúc này được thể hiện gián tiếp qua việc kể về buổi chiều chăn trâu, cắt cỏ, thả diều, nướng khoai, qua cách đếm cái vốn dĩ khó có thể đếm được như “gió đông”, qua khoảnh khắc hoàng hôn đang đến,…Tất cả hoà quyện vào nhau để cùng diễn tả thế giới cảm xúc của nhà thơ.
● Nghệ thuật:
– Về vần, nhịp, thanh điệu: Bài thơ có bốn dòng, hai dòng lục (sáu tiếng) và hai dòng bát (tám tiếng). Tiếng thứ sáu của dòng lục thứ nhất hiện vần với tiếng thứ sáu của dòng bát thứ nhất: “đồng – đông”; tiếng thứ tám của dòng bát thứ nhất hiện vần với tiếng thứ sáu của dòng lục thứ hai và tiếng thứ sáu của dòng bát thứ hai: “nhiều – diều – chiều”. Có sự phối hợp nhịp nhàng giữa các thành bằng thanh trắc trong bài thơ.
– Ngôn ngữ:
+ Sử dụng từ ngữ giản dị nhưng giàu sức gợi như “gió đông”, “con diều”, “mải mê” để vừa khắc hoạ bức tranh đồng quê thanh bình vừa thể hiện sự cảm nhận tinh tế của tác giả.
+ Từ ngữ hàm súc: chỉ dùng một từ “mải mê” mà lột tả được trạng thái của người thả diều, từ “tro” lột tả được màu sắc của buổi hoàng hôn.
– Sử dụng phép đối giữa “ít” và “nhiều”, giữa cái hữu hình trụ rơm) và vô hình (gió đông), liên tưởng bất ngờ, độc đáo từ củ khoai nướng bị cháy đến cảnh hoàng hôn bao trùm không gian.
Câu 1 trang 72 Ngữ Văn 6 tập 1 CTST
Cách ngắt nhịp của thơ lục bát thường là nhịp chẵn. Tuy nhiên, cách ngắt nhịp của dòng thơ thứ 4 là 3/3/2. Việc ngắt nhịp như thế có tác dụng gì?
Trả lời:
Cách ngắt nhịp của dòng thơ thứ 4 là: “Củ khoai nướng/ để cả chiều/ thành tro” khác với cách ngắt nhịp thông thường trong thơ lục bát đã góp phần diễn tả cảm xúc bâng khuâng của nhà thơ.
Câu 2 trang 72 Ngữ Văn 6 tập 1 CTST
Dựa vào hiểu biết về thể thơ lục bát, em hãy chỉ ra sự hiệp vần và sự phối hợp thanh điệu của bài thơ trên bằng cách điền vào bảng sau:
| Dòng\Tiếng | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
| Lục | ||||||||
| Bát |
Trả lời:
Sự hiệp vần: đồng – đông, nhiều – diều – chiều.
| Dòng\Tiếng | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
| Lục | B | B | T | T | B | B | ||
| Bát | T | B | B | T | T | B | B | B |
| Lục | T | B | T | T | B | B | ||
| Bát | T | B | T | T | T | B | B | B |
Câu 3 trang 72 Ngữ Văn 6 tập 1 CTST
Cảnh sắc thiên nhiên và hoạt động của con người trong bài thơ được miêu tả chi tiết, rõ ràng, tỉ mỉ hay được thể hiện bằng một vài chi tiết, một vài nét tiêu biểu? Việc thể hiện như thế có tác dụng gì?
Trả lời:
– Cảnh sắc thiên nhiên và hoạt động của con người trong bài thơ được thể hiện bằng một vài chi tiết tiêu biểu.
– Việc sử dụng các chi tiết chấm phá, tiêu biểu, ngôn từ giản dị nhưng giàu sức gợi đã tạo nên bức tranh đồng quê thanh bình, yên ả.
Câu 4 trang 72 Ngữ Văn 6 tập 1 CTST
Cảm xúc của tác giả trong bài thơ được thể hiện trực tiếp hay gián tiếp, thông qua những hình ảnh nào?
Trả lời:
Cảm xúc của tác giả được thể hiện gián tiếp qua việc kể về buổi chiều chăn trâu, thả diều, nước khoai, cảm nhận ấy còn được thể hiện qua cảm nhận về “gió đông”, về khoảnh khắc hoàng hôn đang dần buông.
Câu 5 trang 72 Ngữ Văn 6 tập 1 CTST
Từ việc tìm hiểu bài thơ trên, em học được điều gì về cách làm thơ lục bát?
Trả lời:
Từ tìm hiểu bài thơ, em học được cách làm thơ lục bát:
– Bài thơ có các câu lục và câu bát xen kẽ, tiếng thứ sáu của câu lục thứ nhất hiệp vần với tiếng thứ sáu của câu bát thứ nhất.
– Tiếng thứ tám của câu bát thứ nhất hiệp vần với tiếng thứ sáu của câu lục thứ hai và tiếng thứ sáu của dòng bát thứ hai.
Hoặc:
Từ tìm hiểu bài thơ, em học được cách làm thơ lục bát về vần, nhịp, thanh điệu:
– Bài thơ lục bát phải có các câu lục và câu bát xen kẽ.
– Tiếng thứ sáu của câu lục thứ nhất hiệp vần với tiếng thứ sáu của câu bát thứ nhất. Tiếng thứ tám của câu bát thứ nhất hiệp vần với tiếng thứ sáu của câu lục thứ hai và tiếng thứ sáu của dòng bát thứ hai.
Hướng dẫn quy trình viết
– Bước 1: Xác định đề tài.
– Bước 2: Tìm ý tưởng cho bài thơ.
– Bước 3: Làm thơ lục bát.
– Bước 4: Chỉnh sửa và chia sẻ.
Đề bài trang 72 Ngữ Văn 6 tập 1 CTST
Hãy làm một bài thơ lục bát thể hiện cảm xúc, suy ngẫm của em về một cảnh đẹp hoặc một sự việc mà em từng chứng kiến.
Trả lời:
Các em tham khảo một số bài thơ sau và tự sáng tác bài thơ của mình:
Bài 1:
Quê hương là một tiếng ve
Lời ru của mẹ trưa hè à ơi
Dòng sông con nước đầy vơi
Quê hương là một góc trời tuổi thơ
Quê hương ngày ấy như mơ
Tôi là cậu bé dại khờ đáng yêu
Quê hương là tiếng sáo diều
Là cánh cò trắng chiều chiều chân đê
Quê hương là phiên chợ quê
Chợ trưa mong mẹ mang về bánh đa
Quê hương là một tiếng gà
Bình minh gáy sáng ngân nga xóm làng
Quê hương là cánh đồng vàng
Hương thơm lúa chín mênh mang trời chiều
Quê hương là dáng mẹ yêu
Áo nâu nón lá liêu siêu đi về
Quê hương nhắc tới nhớ ghê
Ai đi xa cũng mong về chốn xưa
Quê hương là những cơn mưa
Quê hương là những hàng dừa ven kinh
Quê hương mang nặng nghĩa tình
Quê hương tôi đó đẹp xinh tuyệt vời
Quê hương ta đó là nơi
Chôn rau cắt rốn người ơi nhớ về.
Trích Quê hương – Nguyễn Đình Huân
Bài 2:
Trở về tìm mái nhà quê
Tìm hình bóng mẹ bộn bề nắng mưa
Tìm nắng xuyên ngọn cây dừa
Tìm hương mạ mới gió lùa thơm tho
Tìm đàn trâu với con đò
Áo bà ba mẹ câu hò trên sông
Nón lá nghiêng nắng nước ròng
Miền quê khó nhọc con còng con cua
Lục bình tim tím mùa mưa
Bồng bềnh một khúc sông khua mái chèo
Khói lên cháy bếp nhà nghèo
Con gà cục tác con mèo quẫy đuôi
Heo gà chạy ngược chạy xuôi
Chân bùn tay lấm nụ cười chân quê
Cánh cò trắng xóa vọng về
Ngân nga vọng cổ bốn bề thiên nhiên
Đậm đà ký ức giao duyên
Xương cha máu mẹ dịu hiền ca dao
Con dù biền biệt phương nào
Quê hương một dạ dạt dào khó phai.
Quê Hương Nỗi Nhớ – Hoàng Thanh Tâm
Bài 3:
Em yêu từng sợi nắng cong
Bức tranh thủy mặc dòng sông con đò
Em yêu chao liệng cánh cò
Cánh đồng mùa gặt lượn lờ vàng ươm
Em yêu khói bếp vương vương
Xám màu mái lá mấy tầng mây cao
Em yêu mơ ước đủ màu
Cầu vồng ẩn hiện mưa rào vừa qua
Em yêu câu hát ơi à
Mồ hôi cha mẹ mặn mà sớm trưa
Em yêu cánh võng đong đưa
Cánh diều no gió chiều chưa muốn về
Đàn trâu thong thả đường đê
Chon von lá hát vọng về cỏ lau
Trăng lên lốm đốm hạt sao
Gió sông rười rượi hoa màu thiên nhiên
Em đi cuối đất cùng miền
Yêu quê yêu đất gắn liền bước chân.
Yêu Lắm Quê Hương – Hoàng Thanh Tâm
Bài trước:
👉 Soạn bài Hoa bìm sgk Ngữ Văn 6 tập 1 Chân Trời Sáng Tạo
Bài tiếp theo:
👉 Soạn bài Viết đoạn văn ghi lại cảm xúc về một bài thơ lục bát sgk Ngữ Văn 6 tập 1 Chân Trời Sáng Tạo
Trên đây là bài Hướng dẫn Soạn bài Làm một bài thơ lúc bát sgk Ngữ Văn 6 tập 1 Chân Trời Sáng Tạo đầy đủ, ngắn gọn và dễ hiểu nhất. Chúc các bạn làm bài môn ngữ văn 6 tốt nhất!
“Bài tập nào khó đã có giaibaisgk.com“