Nội Dung
Hướng dẫn soạn Bài 2. Thơ bốn chữ, năm chữ. Nội dung bài Soạn bài Mẹ sgk Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều giúp các em học sinh học tốt môn ngữ văn 7, rèn luyện kĩ năng viết các kiểu văn bản: tự sự, miêu tả, biểu cảm, thuyết minh, nghị luận văn học và nghị luận xã hội.
ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
Mẹ
Nội dung chính:
Bài thơ mượn hình ảnh cây cau quen thuộc để khắc họa mẹ. Qua đó, bài thơ thể hiện sự vất vả của cuộc đời mẹ, tình yêu thương chân thành của con dành cho mẹ và sự đau đớn, buồn tủi khi quỹ thời gian của mẹ không còn nhiều, dường như ngày con xa mẹ đang đến gần.
1. Chuẩn bị
Câu hỏi trang 44 Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều
Bài thơ được chia làm mấy khổ? Vần trong bài thơ được gieo như thế nào? Các dòng thơ được ngắt nhịp ra sao?
Trả lời:
Bài thơ chia làm 5 khổ. Gieo vần chân: thắng – trắng, thấp – đất… Ngắt nhịp: 2/2 hoặc 1/3.
Câu hỏi trang 44 Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều
Bài thơ viết về ai và về điều gì? Ai là người đang bày tỏ cảm xúc, tình cảm, suy nghĩ trong bài thơ?
Trả lời:
Bài thơ viết về mẹ và sự già đi của người mẹ theo năm tháng. Người bày tỏ cảm xúc: người con.
Câu hỏi trang 44 Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều
Bài thơ có những từ ngữ và biện pháp nghệ thuật nào đặc sắc? Tác dụng của chúng là gì?
Trả lời:
Hình ảnh sóng đôi “cau” và “mẹ”: bày tỏ nỗi xót xa khi mẹ ngày càng già, mái tóc mẹ hòa vào mây trắng.
Những hình ảnh đối lập như “Lưng mẹ còng rồi – Cau thì vẫn thẳng”, “Cau – Ngọn xanh rờn, Mẹ – đầu bạc trắng”: gợi ra sự liên tưởng về tuổi già
Biện pháp tu từ so sánh “Một miếng cau khô – Khô gầy như mẹ”: thể hiện tình cảm nâng niu kính trọng hòa lẫn xót xa cay đắng
Câu hỏi tu từ “Sao mẹ ta già?” thể hiện tâm trạng bần thần xót xa của người con khi thấy tuổi già của mẹ kéo đến ngày một gần. Chứng kiến mẹ ngày một gầy mòn héo hắt, con không khỏi buồn thương.
Câu hỏi trang 45 Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều
Kể tên một số bài thơ bốn chữ mà em đã học hoặc đã đọc.
Trả lời:
Một số bài thơ bốn chữ: Mùa thu của em (Quang Huy), Hai chị em (Lưu Trọng Lư).
Câu hỏi trang 45 Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều
Đọc trước bài thơ mẹ, tìm hiểu thêm thông tin về nhà văn Đỗ Trung Lai.
Trả lời:
Tác giả Đỗ Trung Lai:
– Tiểu sử: sinh năm 1950, quê Phùng Xá, Mỹ Đức, Hà Tây
– Phong cách sáng tác: giọng thơ truyền thống trữ tình đằm thắm nhưng gửi gắm nhiều tâm sự, triết lý nhẹ nhàng, tự nhiên.
– Các tác phẩm tiêu biểu: Đêm sông Cầu (thơ, 1990), Anh em và những người khác (thơ, 1990), Đắng chát và ngọt ngào (thơ, in chung, 1991), Thơ và tranh (1998), Người chơi đàn nguyệt ở Hàng Châu (truyện và ký, 2000)
Câu hỏi trang 45 Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều
Mỗi khi nghĩ về mẹ, em thường có cảm xúc gì? Hãy chia sẻ cảm xúc đó với các bạn.
Trả lời:
Mỗi khi nghĩ về mẹ, em thường có cảm xúc biết ơn và tự hào. Với em, mẹ là người mẹ tuyệt vời nhất, cao cả nhất, vĩ đại nhất.
2. Đọc hiểu
Câu hỏi trang 45 Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều
Chú ý vần và nhịp của bài thơ.
Trả lời:
– Vần: vần cách (thẳng-trắng), vần liền (tư-tám, ngày-ngày, gần-gần), vần hỗn hợp (khô-khô)
– Nhịp thơ: 2/2, 1/3
Câu hỏi trang 45 Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều
Các từ ngữ nói về “mẹ” và “cau” ở khổ 1 và 2 có mối quan hệ với nhau như thế nào về nghĩa?
Trả lời:
Các từ “mẹ” và “cau” ở khổ 1 và khổ 2 có mối quan hệ hỗ trợ, bổ sung cho nhau. Tác giả sử dụng hình ảnh mẹ song hành với hình ảnh cau nhằm chỉ ra sự bất tương đồng giữa mẹ và cau. Từ đó làm nổi bật lên hình ảnh mẹ ngày càng già.
Câu hỏi trang 45 Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều
Chú ý sắc thái biểu cảm của từ “nâng” (dòng 15) và từ “cầm” (dòng 16).
Trả lời:
“Nâng” và “cầm” thể hiện một sự nâng niu, trân trọng của người con trước sự già đi của mẹ.
Câu hỏi trang 46 Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều
Dòng 18 dùng để hỏi hay bộc lộ cảm xúc?
Trả lời:
Dòng 18 dùng để bộc lộ cảm xúc thay vì hỏi. Như một sự bất lực đến tột cùng, người con thốt ra những lời tuyệt vọng như không thể chấp nhận sự thật. Bởi ai rồi cũng già đi ta và mẹ ta cũng vậy.
TRẢ LỜI CÂU HỎI CUỐI BÀI
Câu 1 trang 46 Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều
Qua bài thơ Mẹ, chỉ ra đặc điểm của thể thơ bốn chữ ở các yếu tố: số tiếng và nhịp ở các dòng thơ, vần của bài thơ.
Trả lời:
– Số tiếng: 4 chữ trên một dòng, bốn câu trong một khổ
– Nhịp: 2/2, 1/3
– Vần: vần cách (thẳng-trắng), vần liền (tư-tám, ngày-ngày, gần-gần), vần hỗn hợp (khô-khô).
Câu 2 trang 46 Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều
Bài thơ Mẹ là lời của ai, bộc lộ cảm xúc gì? Nêu cảm nhận chung của em sau khi đọc bài thơ.
Trả lời:
– Bài thơ mẹ là lời của người con bộc lộ sự tiếc nuối, bất lực, xót xa trước sự già đi của người mẹ.
– Từng lời thơ của tác giả đều thể hiện rõ sự yêu thương, trân trọng của người con dành cho mẹ của mình. Ai cũng vậy, rồi cũng sẽ già đi và chết, cả chúng ta và mẹ của chúng ta cũng vậy. Nhìn ta ngày một lớn lên, dõi theo cuộc đời ta còn bản thân thì ngày một già yếu đi. Đến đây không khỏi khiến chúng ta – những người con không khỏi nhói lòng. Ai cũng mong muốn mẹ của mình luôn khỏe mạnh, hạnh phúc nhưng mong muốn đó không thể đánh bại được sự tạo hóa. Vì vậy, chúng ta chỉ có thể trân trọng mẹ, yêu thương và chăm sóc mẹ nhiều hơn.
Câu 3 trang 46 Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều
Chỉ ra những từ ngữ được tác giả dùng để nói về “mẹ” và “cau” trong bài thơ. Để thể hiện hình tượng “mẹ” và “cau”, tác giả sử dụng những biện pháp tu từ nào? Hãy chỉ ra tác dụng của các biện pháp tu từ đó.
Trả lời:
– Những từ ngữ được tác giả dùng để nói về “mẹ”: còng, đầu bạc trắng, thấp, gần đất. Những từ ngữ được tác giả dùng để nói về cau: thẳng, ngọn xanh rờn, cao, gần với giời.
– Tác giả sử dụng biện pháp tu từ:
+ Tương phản đối lập “ còng – thẳng, xanh rờn – bạc trắng, cao – thấp, giời – đất” → làm nổi bật hình ảnh người “mẹ” đang già đi theo năm tháng.
+ So sánh “Một miếng cau khô – Khô gầy như mẹ” → thể hiện tình cảm nâng niu kính trọng hòa lẫn xót xa cay đắng.
+ Câu hỏi tu từ “Sao mẹ ta già?” → thể hiện tâm trạng bần thần xót xa của người con khi thấy tuổi già của mẹ kéo đến ngày một gần.
Câu 4 trang 46 Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều
Chỉ ra và phân tích các từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm của người con dành cho mẹ ở hai khổ thơ cuối bài.
Trả lời:
– Từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm của người con dành cho mẹ ở hai khổ thơ cuối bài: “Khô gầy như mẹ/ Con nâng trên tay/ Không cầm được lệ”, “Ngẩng hỏi giời vậy/ – Sao mẹ ta già?”.
– Những hình ảnh trên thể hiện sự yêu mến, xót xa và trân trọng người mẹ của mình. Mẹ đã ngày càng già yếu, thói quen cũng dần thay đổi. Chứng kiến sự già yếu đó, người con không khỏi xót xa, bất lực và ngày càng thương mẹ. Người đã chịu biết bao đắng cay, ngọt bùi để con có được ngày hôm nay, điều đó khiến tác giả không tự khỏi trách cứ bản thân không làm gì được cho mẹ.
Câu 5 trang 46 Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều
Trong số những hình ảnh được tác giả dùng để khắc hoạ hình tượng người mẹ, em có ấn tượng sâu sắc nhất với hình ảnh nào? Tại sao?
Trả lời:
Trong những hình ảnh tác giả dùng để khắc họa hình tượng người mẹ, em thích nhất hình ảnh cây cau. Sự đối lập của nó với người mẹ đã làm nổi bật nên hình ảnh một người mẹ đang ngày càng già yếu theo dòng chảy của thời gian. Cau thì vẫn vậy, ngày càng lớn lên, cao thêm, nhưng còn mẹ, ngày càng yếu đi, già đi. Đó là một hình ảnh gần gũi, giản dị và thân thương.
Hoặc:
Hình ảnh miếng cau khô – “khô gầy như mẹ” để lại cho em ấn tượng sâu sắc nhất. Hình ảnh người mẹ hao gầy được ví như miếng cau khô cho thấy sự vất vả, hi sinh suốt một đời người.
Câu 6 trang 46 Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều
Quan sát người thân trong gia đình của mình qua năm tháng, em thấy người thân có những thay đổi như thế nào? Em có cảm xúc gì khi nhận ra những thay đổi ấy?
Trả lời:
Quan sát người thân trong gia đình em qua năm tháng, sự thay đổi của họ tạo cho em cảm giác vui buồn lẫn lộn. Vui vì em trai của em ngày càng lớn lên, biết nghĩ và biết giúp đỡ bố mẹ. Buồn vì bố mẹ ngày càng già đi, tóc ngày càng bạc trắng. Nó khiến em có cảm giác xót xa, tiếc nuối bởi bản thân chưa làm được gì nhiều cho bố mẹ, vậy mà bố mẹ đã già đi, yếu đi. Đồng thời, nó khiến em càng biết trân trọng những khoảnh khắc bên cạnh những người thân yêu hơn. Em tự nhủ bản thân phải yêu thương bố mẹ nhiều hơn, nghe lời nhiều hơn và luôn khiến bố mẹ vui lòng.
Hoặc:
Theo năm tháng, những người thân trong gia đình em đã có nhiều thay đổi. Trên khuôn mặt của bố mẹ đã xuất hiện nhiều nếp nhăn, chị gái em đã thành một thiếu nữ. Trước sự thay đổi ấy, em thấy càng yêu thương và trân quý gia đình hơn.
Hoặc:
Qua năm tháng, em thấy tóc mẹ lại có thêm nhiều sợi bạc, ở khóe mắt bắt đầu xuất hiện những vết chân chim. Mắt mẹ cũng không còn tinh nhạy như hồi em còn bé, giờ mẹ phải nhờ em xâu chỉ. Nhận ra tuổi tác của mẹ ngày một lớn lên theo năm tháng, em thấy thương mẹ vì đã luôn vất vả tảo tần chăm lo vun vén cho em, cho cả gia đình. Biết ơn mẹ, em sẽ cố gắng học tập và rèn luyện thành tài, sau này trở thành công dân có ích, chăm sóc cho mẹ và khiến mẹ tự hào.
Bài trước:
👉 Soạn bài Kiến thức ngữ văn trang 43 sgk Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều
Bài tiếp theo:
👉 Soạn bài Ông đồ sgk Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều
Trên đây là bài Hướng dẫn Soạn bài Mẹ sgk Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều đầy đủ, ngắn gọn và dễ hiểu nhất. Chúc các bạn làm bài môn ngữ văn 7 tốt nhất!
“Bài tập nào khó đã có giaibaisgk.com“