Ngữ văn lớp 9

Soạn bài Thuật ngữ sgk Ngữ văn 9 tập 1

Hướng dẫn Soạn Bài 6 sách giáo khoa Ngữ văn 9 tập một. Nội dung bài Soạn bài Thuật ngữ sgk Ngữ văn 9 tập 1 bao gồm đầy đủ bài soạn, tóm tắt, miêu tả, phân tích, cảm nhận, thuyết minh, nghị luận … đầy đủ các bài văn mẫu lớp 9 hay nhất, giúp các em học tốt môn Ngữ văn 9, ôn thi vào lớp 10.

I – THUẬT NGỮ LÀ GÌ?

1. Câu 1 trang 87 sgk Ngữ văn 9 tập 1

So sánh hai cách giải thích sau đây về nghĩa của từ nước và từ muối.

a) Cách thứ nhất:

– Nước là chất lỏng không màu, không mùi, có trong sông, hồ, biển,…

– Muối là tinh thể trắng, vị mặn, thường tách từ nước biển, dùng để ăn.

b) Cách thứ hai:

– Nước là hợp chất các nguyên tố hi-đrô và ô xi, có công thức là H2O.

– Muối là hợp chất mà phân tử gồm có một hay nhiều nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều gốc a-xít.

Hãy cho biết cách giải thích nào không thể hiểu được nếu thiếu kiến thức về hoá học.

Trả lời:

– Cách 1: nêu những dấu hiệu bên ngoài, có thể quan sát được trực tiếp bằng giác quan.

– Cách 2: nêu những tính chất đặc trưng bên trong.

⇒ Cách giải thích thứ 2 sẽ không thể hiểu được nếu thiếu kiến thức hóa học vì những tính chất này là kết quả nghiên cứu khoa học.

2. Câu 2 trang 88 sgk Ngữ văn 9 tập 1

Đọc những định nghĩa sau đây và trả lời câu hỏi.

– Thạch nhũ là sản phẩm hình thành trong các hang động do sự nhỏ giọt của dung dịch đá vôi hoà tan trong nước có chứa a-xít các-bô-níc.

– Ba-dơ là hợp chất mà phân tử gồm có một nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều nhóm hi-đrô-xít.

– Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó.

– Phân số thập phân là phân số mà mẫu là lũy thừa của 10.

a) Em đã học cách định nghĩa này ở những bộ phận nào?

b) Những từ ngữ được định nghĩa (in đậm) chủ yếu được dùng trong loại văn bản nào?

Trả lời:

a) Thạch nhũ: thuật ngữ môn Địa lí.

– Ba-dơ: thuật ngữ môn Hóa học.

– Ẩn dụ: thuật ngữ môn Ngữ văn.

– Phân số thập phân: thuật ngữ môn Toán.

b) Những từ ngữ in đậm chủ yếu được dùng trong văn bản khoa học.

II – ĐẶC ĐIỂM CỦA THUẬT NGỮ

1. Câu 1 trang 88 sgk Ngữ văn 9 tập 1

Thử xem những thuật ngữ dẫn trong mục I.2 ở trên còn có nghĩa nào khác không?

Trả lời:

Các thuật ngữ ở mục 2 nói trên chỉ có một nghĩa.

2. Câu 2 trang 88 sgk Ngữ văn 9 tập 1

Cho biết trong hai ví dụ sau, ở ví dụ nào, từ muối có sắc thái biểu cảm.

a) Muối là hợp chất có thể hoà tan trong nước.

b) Tay nâng chén muối đĩa gừng,
Gừng cay muối mặn xin đừng quên nhau.

(Ca dao)

Trả lời:

Từ muối trong câu a) là thuật ngữ, được dùng theo ngôn ngữ khoa học.

Từ muối trong câu b) có sắc thái biểu cảm.

III – LUYỆN TẬP

1. Câu 1 trang 89 sgk Ngữ văn 9 tập 1

Vận dụng kiến thức đã học ở các môn Ngữ văn, Lịch sử, Địa lí, Toán học, Vật lí, Hóa học, Sinh học để tìm thuật ngữ thích hợp với mỗi chỗ trống. Cho biết mỗi thuật ngữ vừa tìm được thuộc lĩnh vực khoa học nào.

– /…/ là tác dụng đẩy, kéo của vật này lên vật khác.

– /…/ là làm hủy hoại dần dần các lớp đá phủ trên mặt đất do các tác nhân: gió, băng hà, nước chảy,…

– /…/ là hiện tượng trong đó có sinh ra chất mới.

– /…/ là tập hợp những từ có ít nhất một nét chung về nghĩa.

– /…/ là nơi có dấu vết cư trú và sinh sống của người xưa.

– /…/ là hiện tượng hạt phấn tiếp xúc với đầu nhụy.

– /…/ là lượng nước chảy qua mắt cắt ngang lòng sông ở một điểm nào đó, trong một giây đồng hồ. Đơn vị đo: m3/s.

– /…/ là lực hút của Trái Đất.

– /…/ là sức ép của khí quyển lên bề mặt của Trái Đất.

– /…/ là những chất do một nguyên tố hoá học cấu tạo nên.

– /…/ là thị tộc theo dòng họ người cha, trong đó nam có quyền hơn nữ.

– /…/ là đường thẳng vuông góc với một đoạn thẳng tại điểm giữa của đoạn ấy.

Trả lời:

– Lực → lĩnh vực Vật lí.

– Xâm thực → lĩnh vực Địa lí.

– Hiện tượng hóa học → lĩnh vực Hóa học.

– Trường từ vựng → lĩnh vực Ngữ văn.

– Di chỉ → lĩnh vực Lịch sử.

– Thụ phấn → lĩnh vực Sinh học.

– Lưu lượng → lĩnh vực Địa lí.

– Trọng lực → lĩnh vực Vật lí.

– Khí áp → lĩnh vực Địa lí.

– Đơn chất → lĩnh vực  Hóa học.

– Thị tộc → lĩnh vực Lịch sử.

– Đường trung trực → lĩnh vực Toán học.

2. Câu 2 trang 90 sgk Ngữ văn 9 tập 1

Đọc đoạn trích sau đây:

Nếu được làm hạt giống để mùa sau
Nếu lịch sử chọn ta làm điểm tựa
Vui gì hơn làm người lính đi đầu
Trong đêm tối, tim ta làm ngọn lửa!

(Tố Hữu, Chào xuân 67)

Trong đoạn trích này, điểm tựa có được dùng như một thuật ngữ vật lí hay không? Ở đây, nó có ý nghĩa gì?

Trả lời:

– Trong đoạn trích này, điểm tựa không được dùng như một thuật ngữ.

– Ở đây, điểm tựa chỉ nơi làm chỗ dựa chính (ví như điểm tựa của đòn bẩy).

3. Câu 3 trang 90 sgk Ngữ văn 9 tập 1

Trong hóa học, thuật ngữ hỗn hợp được định nghĩa là “nhiều chất trộn lẫn vào nhau mà không hoá hợp thành một chất khác”, còn từ hỗn hợp hiểu theo nghĩa thông thường là “gồm có nhiều thành phần trong đó mỗi thành phần vẫn không mất tính chất riêng của mình”.

Cho biết trong hai câu sau đây, trường hợp nào hỗn hợp được dùng như một thuật ngữ, trường hợp nào hỗn hợp được dùng như một từ thông thường.

a) Nước tự nhiên ở ao, hồ, sông , biển,… là một hỗn hợp.

b) Đó là một chương trình biểu diễn hỗn hợp nhiều tiết mục.

Hãy đặt câu với từ hỗn hợp dùng theo nghĩa thông thường.

Trả lời:

– Trong trường hợp a), từ hỗn hợp được dùng như một thuật ngữ.

– Trong trường hợp b) từ hỗn hợp được dùng như một từ thông thường.

Ví dụ:

+ Trộn lẫn bột nghệ với sữa tươi đến khi được một hỗn hợp dẻo, mịn sau đó dùng để đắp lên mặt. (nghĩa thông thường).

+ Thức ăn cho heo được trộn từ hỗn hợp từ nhiều loại khác nhau.

4. Câu 4 trang 90 sgk Ngữ văn 9 tập 1

Trong sinh học, cá voi, cá heo được xếp vào lớp thú, vì tuy những vật này có xương sống, ở dưới nước, bơi bằng vây nhưng không thở bằng mang mà thở bằng phổi.

Căn cứ vào cách xác định của sinh học, hãy định nghĩa thuật ngữ cá. Có gì khác nhau giữa nghĩa của thuật ngữ này với nghĩa của từ cá theo cách hiểu thông thường của người Việt (thể hiện qua cách gọi cá heo, cá voi)?

Trả lời:

– Thuật ngữ cá của sinh học: động vật có xương sống, sống ở dưới nước, bơi bằng vây, thở bằng mang.

– Theo cách hiểu thông thường của người Việt cá không nhất thiết phải thở bằng mang.

5. Câu 5 trang 90 sgk Ngữ văn 9 tập 1

Trong kinh tế học, thuật ngữ thị trường (thị: chợ – yếu tố Hán Việt) chỉ nơi thường xuyên tiêu thụ hàng hoá, còn trong quang học (phân ngành vật lí nghiên cứu về ánh sáng và tương tác của ánh sáng với vật chất), thuật ngữ thị trường (thị: thấy – yếu tố Hán Việt) chỉ phần không gian mà mắt có thể quan sát được.

Hiện tượng đồng âm này có vi phạm một nguyên tắc thuật ngữ – một khái niệm đã nêu ở phần Ghi nhớ không? Vì sao?

Trả lời:

Hiện tượng đồng âm giữa thuật ngữ thị trường của kinh tế học và thuật ngữ thị trường của quang học không vi phạm nguyên tắc một thuật ngữ – một khái niệm.

Vì đây là hai thuật ngữ được sử dụng trong hai lĩnh vực khác nhau.

Bài trước:

Bài tiếp theo:

Xem thêm:

Trên đây là phần Hướng dẫn Soạn bài Thuật ngữ sgk Ngữ văn 9 tập 1 đầy đủ và ngắn gọn nhất. Chúc các bạn làm bài Ngữ văn tốt!

“Bài tập nào khó đã có giaibaisgk.com“