Ngữ văn lớp 10

Soạn bài Lời tiễn dặn sgk Ngữ văn 10 tập 1

Nội dung bài Soạn bài Lời tiễn dặn sgk Ngữ văn 10 tập 1 bao gồm đầy đủ bài soạn, tóm tắt, miêu tả, phân tích, cảm nhận, thuyết minh, nghị luận,… đầy đủ các bài văn lớp 10 hay nhất, giúp các em học tốt môn Ngữ văn và ôn thi THPT Quốc gia.

LỜI TIỄN DẶN

(Trích Tiễn dặn người yêu – truyện thơ dân tộc Thái)

TIỂU DẪN

Tiễn dặn người yêu (Xống chụ xon xao) của dân tộc Thái là một truyện thơ nổi tiếng trong kho tàng truyện thơ các dân tộc thiểu số. Với 1846 câu thơ, Tiễn dặn người yêu là lời nhân vật trong cuộc kể lại câu chuyện tình yêu – hôn nhân của vợ chồng mình. Hai người vốn làm bàn với nhau từ thời thơ ấu. Lớn lên, họ yêu nhau. Nhưng khi chàng trai nhờ người làm mối dẫn đến xin cho ở rể thì cha mẹ cô gái gạt phắt. Họ đang lo lắng chưa biết tính sao thì một anh chàng lạ đến xin làm rể. Dẫu kẻ này chuẩn bị lễ vật cẩu thả, ứng xử vừa hèn hạ vừa thiếu lễ độ nhưng cha mẹ cô gái vì tối mắt trước tiền bạc, đã vội bằng long. Chàng đau khổ bỏ nhà ra đi, quyết làm giàu rồi sẽ trở về xin cưới cô gái. Cô gái ở lại kiên tâm chờ đợi người yêu. Hết hạn ở rể (1), người kia xin cưới, Đúng lúc đó, chàng trai trở về và đã giàu có, nhưng giờ cô gái thuộc về kẻ khác mất rồi. Anh đau đớn đi theo tiễn dặn người yêu đã cùng gắn bó từ lâu. Theo lời chàng trai dặn, cô gái cố làm ra vẻ vụng về, khiến nhà chồng chán mà trả cô về nhà cha mẹ.

Nhưng cô gái liền bị cha mẹ bán vào cửa nhà quan. Thất vọng quá, cô càng đau khổ, phá phách mạnh hơn: “Giã gạo – quăng chày; Phơi thóc – chửi sàn, mắng cót; Dỡ xôi – quật mâm vỡ” cốt sao được trả về cho gia đình. Nhưng nhà quan đã mua đứt cô rồi, không thể trả lại. Họ đưa cô ra chợ bán, nhưng chẳng ai buồn hỏi đến. Tàn chợ, để khỏi đem cô gái về, họ đổi cô lấy một cuộn lá dong. Người đổi được cô gái ngờ đâu… chính là người yêu thưở trước.

Nhưng chàng giờ đã có nhà cao cửa rộng, làm sao nhận ra cô gái trong thân phận tôi đòi nhếch nhác, tiều tụy! Một ngày mưa, không đi nương ngồi bên bếp lửa, cô gái tủi phận đem chiết đàn môi (1), kỉ vật tình yêu ra thổi, gợi lại lời thề thốt thưở nào. Chàng trai bàng hoàng nhận ra người yêu và quyết sẻ đôi tài sản đưa tiễn người vợ về nhà cha mẹ, rồi họ cưới nhau cho trọn lời ước cũ: “Không lấy được nhau khi mùa hạ, ta sẽ lấy nhau mùa đông; Không lấy được nhau thời trẻ, ta sẽ lấy nhau khi goá bụa về già.”

Đoạn trích dưới đây miêu tả rất rõ tâm trạng của chàng trai trên đường tiễn cô gái về nhà chồng và phải chứng kiến cảnh cố bị chính người chồng đánh đập. Lời tiễn dặn gồm hai đoạn đều là lời của chàng trai. Đoạ (lời) đầu từ câu “Quảy gánh…” đến “…goá bụa về già”; đoạn (lời) thứ hai từ câu “Dậy đi em…” đến hết.

VĂN BẢN

Quảy gánh qua đồng ruộng,
Người đẹp anh yêu cất bước theo chông.
Vừa đi vừa ngoảnh lại,
Vừa đi vừa ngoái trông,
Chân bước xa lòng càng đau nhớ.
Em tới rừng ớt ngắt lá ớt ngồi chờ,
Tới rừng cà gắt là cà ngồi đợi,
Tới rừng là ngón (2) ngóng trông.
Anh tới nơi, em bẻ lá xanh em ngồi;
Được nhủ đôi câu, anh mới đành lòng quay lại,
Được dặn đôi lời, anh yêu em (3) mới chịu quay đi.
/…/
Xin hãy cho anh kề vóc mảnh,
Quấn quanh vai ủ lấy hương người,
Cho mai sau lửa xác đượm hơi (4)
Một lát bên em thay lời tiễn dặn!

Con nhỏ hãy đưa anh ẵm,
Bé xinh hãy đưa anh bồng,
Cho anh bế con dòng, đừng ngượng,
Nựng con rồng, con phượng (5), đừng buồn.
/…/
“Đôi ta yêu nhau, đợi tói tháng Nam lau nở,
Đợi mùa nước đỏ (6) cá về,
Đợi chim tăng ló (7) hót gọi hè.
Không lấy được nhau mùa hạ, ta sẽ lấy nhau mùa đông,
Không lấy được nhau thời trẻ, ta sẽ lấy nhau khi goá bụa về già.”
/…/

2.
– “Dậy đi em, dậy đi em ơi!
Dậy rũ áo kẻo bọ (8),
Dậy phủi áo kẻo lấm!
Đầu bù anh chải cho,
Tóc rối đưa anh búi hộ!”
Anh chặt tre về đốt gióng đầu,
Chặt tre dày, anh hun gióng giữa,
Lam (9) ông thuốc này em uống khỏi đau.
Tơ rối đôi ta cũng gỡ,
Tơ vò ta vuốt lại quay guồng;
Quay lại guồng gỗ tốt cán thuôn,
Về với người ta thương thưở cũ.
Chết ba năm hình con treo đó;
Chết thành sông, vục nước uống mát lòng,
Chết thành đất, mọc dây trầu xanh thắm,
Chết thành bèo, ta trôi nổi ao chung,
Chết thành muôi, ta múc xuống cùng bát,
Chết thành hồn, chung một mái, song song.
Hỡi gốc dưa yêu mọc ngoài cồn cát,
Nước ngập gốc đáng lụi, đừng lụi,
Nước ngập rễ đáng bềnh, đừng bềnh.
Đôi ta yêu nhau, tình Lú – Ủa (10) mặn nồng,
Lời đã trao thương không lạc mất;
Như bán trâu ngoài chợ,
Như thu lúa muôn bông (11)
Lòng ta thương nhau trăm lớp nghìn trùng,
Bền chắc như vàng, như đá.
Yêu nhau, yêu trọn đời gỗ cứng,
Yêu nhau, yêu trọn kiếp đến già,
Ta yêu nhau tàn đời gió (12), không rung không chuyển,
Người xiểm xui, không ngoảnh không nghe

(Tiễn dặn người yêu – Xống chụ xom xao), Mạc Phi dịch, NXB Văn hoá dân tộc, Hà Nội, 1977)

Dưới đây là phần Hướng dẫn Soạn bài Lời tiễn dặn sgk Ngữ văn 10 tập 1 đầy đủ và ngắn gọn nhất. Nội dung chi tiết câu trả lời từng câu hỏi các bạn xem dưới đây:

HƯỚNG DẪN HỌC BÀI

Bố cục: (2 phần)

– Phần 1: từ đầu đến “…góa bụa về già”: tâm trạng của chàng trai trên đường tiễn dặn.

– Phần 2: còn lại: cử chỉ, hành động, tâm trạng của chàng trai lúc ở nhà chồng cô gái.

Nội dung chính:

– Tâm trạng của chàng trai trên đường tiễn cô gái về nhà chồng và phải chứng kiến cảnh cô bị người chồng đánh đập.

– Khát vọng hạnh phúc, tình yêu thủy chung của chàng trai dành cho cô gái.

1. Câu 1 trang 96 Ngữ văn 10 tập 1

Diễn biết tâm trạng của chàng trai trên đường tiễn người yêu về nhà chồng như thế nào? Hãy phân tích những câu thơ, những dẫn chứng thể hiện tâm trạng đó.

Trả lời:

– Cách gọi cô gái: người đẹp anh yêu ⇒ trân trọng và khẳng định tình yêu dành cho cô gái còn thắm thiết (mâu thuẫn với sự thật phũ phàng là cô gái đang cất bước theo chồng).

– Muốn níu kéo giây phút còn được ở bên cô gái:

+ Phải được dặn, được nhủ cô gái đôi câu anh mới đành lòng (được nhủ đôi câu…mới đành  lòng quay lại, được dặn…mới chịu quay đi)

+ Muốn ngồi bên ủ lấy hương người cho mai sau còn đượm hơi người yêu (xin hãy cho anh…đượm hơi)

+ Nựng con riêng của cô gái như nựng con mình (hãy đưa anh ẵm, hãy đưa anh bồng, nựng con rồng con phượng).

– Ý chí quyết tâm đoàn tụ: Không lấy được nhau mùa hạ…/Không lấy được nhau thời trẻ…

2. Câu 2 trang 96 Ngữ văn 10 tập 1

Phân tích những câu thơ mô tả hành động, tâm trạng của cô gái trên đường về nhà chồng. Cách mô tả ấy biểu lộ tình yêu của chàng trai đối với cô gái như thế nào?

Trả lời:

– Bịn rịn, lưu luyến, muốn kéo dài giây phút cuối cùng được ở bên chàng trai: vừa đi vừa ngoảnh lại, vừa đi vừa ngoái trông, ngắt lá ớt ngồi chờ, ngắt lá cà ngồi đợi, tới rừng lá ngón ngóng trông.

– Mang cùng tâm trạng yêu thương, mong nhớ với chàng trai, cô quyết chờ gặp chàng trai: anh tới nơi, em bẻ lá xanh em ngồi.

⇒ Cách mô tả ấy biểu lộ tình yêu sâu đậm và vô cùng thấu hiểu của chàng trai đối với cô gái. Hai người cùng ở trong cảnh ngộ tiễn dặn và sống cùng tâm trạng day dứt, dằn vặt, đau đớn vì phải cách xa.

3. Câu 3 trang 96 Ngữ văn 10 tập 1

Phân tích những câu thơ, những chi tiết thể hiện thái độ, cử chỉ ân cần của chàng trai đối với cô gái trong những ngày anh còn lưu lại ở nhà chồng của cô.

Trả lời:

– Chạy lại đỡ cô gái dậy, ân cần phủi áo, chải lại đầu cho cô gái: dậy đi em…tóc rối đưa anh búi hộ.

– Đi chặt tre về làm ống lam làm thuốc cho cô khỏi đau: anh chặt tre về đốt gióng đầu…lam ống thuốc này em uống khỏi đau.

– Tâm trạng của chàng trai: xót xa đau đớn và quyết tâm bằng mọi cách đón cô gái về đoàn tụ với mình (22 câu cuối để khẳng định quyết tâm này).

⇒ Chàng trai biểu lộ niềm xót xa, thương cảm sâu sắc đối với cảnh ngộ thảm thương của người yêu khi ở nhà chồng.

4. Câu 4 trang 96 Ngữ văn 10 tập 1

Đoạn trích sử dụng rất nhiều câu thơ có cùng phép điệp (từ ngữ, hình ảnh, kiểu câu). Hãy tìm và nhận xét giá trị biểu cảm của những câu thơ đó.

Trả lời:

Phép điệp được sử dụng liên hoàn trong đoạn thơ (điệp ngữ, điệp hình ảnh, điệp cú pháp):

– Cách điệp này thỏa mãn phần nào cảm xúc đang dâng đầy trong lòng những con người sống chất phác, hồn nhiên, mãnh liệt giữa núi rừng.

– Phép điệp còn tạo nên những điệp khúc yêu thương, những điệp khúc thể hiện sự quyết tâm đoàn tụ của chàng trai và cô gái. Đó là cách biểu đạt gợi cảm của một tình yêu thủy chung, chân thành, thắm thiết.

CÁC BÀI VĂN HAY

Bài trước:

Bài tiếp theo:

Xem thêm:

Trên đây là phần Hướng dẫn Soạn bài Lời tiễn dặn sgk Ngữ văn 10 tập 1 đầy đủ và ngắn gọn nhất. Chúc các em làm bài Ngữ văn thật tốt!

“Bài tập nào khó đã có giaibaisgk.com“